Geçtiğimiz yıl yayımladığım “EQ Kullanımı: Birkaç Tavsiye” başlıklı yazı bayağı bir ilgi gördü. Ardından EQ ile ilgili çeşitli sorular geldi. Ben de o soruları da göz önüne alarak bu başlığı bir yazı dizisine çevirme kararı aldım.

Monitör Seviyeleri

İnsan kulağının hassasiyeti frekanslara göre değişir. Bu sebepten dolayı monitör seviyelerinin duyumumuz üzerinde önemli bir etkisi vardır. EQ’nun sinyalin frekans dengesi üzerinde değişiklik yaptığını düşündüğümüzde monitör seviyelerinin özellikle EQ ile çalışırken gerçekten çok önemli bir rol oynadığı tahmin etmek pek zor olmaz.

Kısa süreli ve kontrol amaçlı dinlemeler hariç, çalışırken monitör seviyeleri çok düşük veya çok yüksek olmamalıdır. Duyum açısından rahat ettiğimiz bir seviye tespit edip çalışırken bu seviyeyi korumakta büyük fayda vardır.

Bu konuyla ilgili olarak, eğer okumadıysanız aşağıda linklerini verdiğim yazılarımı okumanızı tavsiye ederim:

Oktavlar

EQ ile çalışırken seviyesini azalttığımız (cut/attenuate) veya açtığımız (boost) frekansın alt ve üst oktavlarını kontrol etmek her zaman iyi bir fikirdir.

Örnek olarak 100 Hz’i açarken 50 Hz’e de bakıp eğer kulağımıza iyi gelirse onu da açabiliriz. Başka bir örnek olarak, 400 Hz’i kesiyorsak, bir alt ve bir üst oktavlarını, yani 200 Hz ve 800 Hz’i de kontrol edip, eğer uygun bulursak o frekansları da (ya da sadece bir tanesini) kesebiliriz.

Bu arada, bu yazının birinci bölümünde de belirtiğim gibi, parametrik EQ ile çalışırken, keserken ve azaltırken (cut/attenuate) yüksek Q değeri, açarken (boost) ise düşük Q değeri genelde daha iyi sonuç verir.

Frekans Paslaşması

Mikste frekans dağılımının dengeli bir şekilde elde edilebilmesi için frekanslarda yığılmalar olmaması gerekir. Bu, aynı zamanda her enstrümanın kendine ait bir ağırlık frekansı olması açısından da önemlidir.

Örnek olarak hem kick hem de bas gitarın ağırlığını 70 Hz’e vermek hem 70 Hz’de yığılmaya yol açacak hem de bu iki enstrümanın birbirlerini maskeleme riski ortaya çıkacaktır. Bunu önlemek için şöyle bir yöntem izleyebiliriz: Kick’te 70 Hz’i, bas gitarda ise 100 Hz’i açıp, bu iki enstrümanın ağırlıklarını farklı frekanslara verebiliriz.

Buna ek olarak, ağırlık frekanslarının maskelenmemesi için diğer enstrümanlarda o frekansları azaltabiliriz. Yine aynı örnek üzerinden gidecek olursak, Kick’te 70 Hz’i, bas gitar ise 100 Hz’i açıyorsak, kick’te 100 Hz, bas gitarda ise 70 Hz’i azaltabiliriz.

Reverb ve EQ Kullanımı

Bir enstrümana reverb verdiğinizde, alt frekanslar genelde sesin veya miksin çamurlu bir hale gelmesine yol açar. Bunun yanı sıra çoğu zaman üst frekanslar da reverb’ün gereksiz yere vurgulanmasına ve doğallıkta uzaklaşmasına yol açabilir. Reverb’e giden sinyaldeki alt ve üst frekansları kesmek bunu önlemeye yardımcı olur.

Reverb efektini send yöntemiyle kullanıyorsanız yukarıda bahsettiğim kesme işlemlerini reverb kanalına insert edeceğiniz bir low-cut, bir de high-cut filtre ile veya içinde low-cut ve high-cut filtre olan bir EQ plug-in’i ile kolayca yapabilirsiniz. Konu ile ilgili olarak “Plug-in’lerin ‘Insert’ ve ‘Send’ Olarak Kullanımları” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.

Peki, filtreleri reverb plug-in’ininden önce mi yoksa sonra mı yerleştireceksiniz? Bu konuda kesin bir kural yok ancak. “Önce Kompresör mü, Yoksa EQ mu? Kompresör ve EQ Kullanımında Sıralama Nasıl Olmalı?” başlıklı yazımda kompresörden önce filtre ile başlamayı tercih ettiğimi belirtmiştim. Reverb kullanımında da aynı şekilde düşünüyorum. İlk önce sinyaldeki istemediğim frekansları temizliyorum ve sinyali sonra temiz bir şekilde sinyal işlemciye gönderiyorum. Eğer gerekli olduğunu düşünürsem kompresör veya reverb sonrası bir EQ daha yerleştirip istediğim frekansları açıyorum.

Peki, hangi frekansları kesmek gerekir? Kesin bir şey söylemek zor ama rehberlik etmesi açısından bazı değerler verebilirim. Low-cut ile 250 Hz ile 600 Hz arasında bir frekanstan başlayarak altta kalan frekansları; high-cut ile de 4 kHz – 10 kHz arasında bir frekanstan başlayarak üstte kalan frekansları kesmek genelde iyi sonuç veriyor. Deneyin, farkı duyacaksınız!

EQ Kullanımı: Birkaç Tavsiye – 3. bölüm için tıklayınız

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Rudy and Peter Skitterians | Pixabay

© 2019 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.