Monitör Kalibrasyon Seviyeleri Üzerine… (2. Bölüm)

Bu yazı dizisi üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm için tıklayınız. Üçüncü bölüm için tıklayınız.

Çelişki

Yapılan hatanın fark edilmesinden sonra -20 dBFS = 83 dBC (ya da -18 dBFS = 85 dBC) olarak kabul edilen ve Tomlinson Holman ile Bob Katz tarafından da bu şekilde olduğu öne sürülen referans seviyesinin son yıllardaki kalibrasyon uygulamalarıyla ters düştüğünü gözlemledim. Gördüğüm, okuduğum ve araştırdığım kadarıyla kalibrasyon seviyesi olarak -20 dBFS = 85 dBC referans alınıyor.

Araştırmaya devam ettim. SMPTE (Society of Motion Picture and Television Engineers) sunumlarının birinde Brian Vessa (Sony Digital Audio Mastering birimi yöneticisi) referans seviyesinin -20 dBFS = 85 dBC olduğunu belirtmiş.

Pink noise | -20 dBFS = 85 dBC (slow response)

Daha sonra Tomlinson Holman’ın 5.1 Surround System: Up and Running adlı kitabının 2008 yılında yayımladığı ikinci basımını inceledim. Holman, 2000 yılında çıkan ilk basımdaki -20 dBFS = 83 dBC olarak belirttiği referans seviyesini ikinci basımda herhangi bir açıklama yapmadan -20 dBFS = 85 dB SPL olarak değiştirmiş (her ikisi de C-Weighting, slow response).

Pink noise | -20 dBFS = 85 dBC (slow response)

Buna karşılık Bob Katz’ın sitesindeki makalelerinde referans seviyesi ile ilgili herhangi bir değişiklik ya da güncelleme yok.

Surround Sound: Up and Running – 2000 (sol) ve 2008 (sağ) basımı

NTi, XL2 cihazında kullanılan Cinema Meter eklentisinin kullanım kılavuzunda referans seviyesini -20 dBFS = 85 dBC olarak belirtiyor.

Netflix de “theatretical” (film standardında) yapılan miksler için referans seviyesini -20 dBFS = 85 dBC olarak kabul ediyor.

Bu aslında oldukça kafa karıştırıcı bir durum. Araştırmaya biraz daha devam edince en mantıklı açıklamayı Meyer Sound’dan Peter Soper’ın yazdığı “Calibrating Cinema Sound Systems” başlıklı teknik raporda buldum. Kabaca özetleyecek olursak Soper raporunda şunu söylüyor: Her pink noise ya da referans için kullanılan her test tonu aynı değil!

Her Pink Noise Aynı Değil!

Soper’in raporu üzerinden durumu biraz daha detaylı bir şekilde açıklamaya çalışayım… Neredeyse 0 dBFS’e dokunan ama kırpılmaya (clipping) girmeyen bir sinüs dalgasını ele alalım. Bu dalga 100% (tam) modülasyon kriterine uyuyor ancak bu dalganın RMS değeri ölçüldüğünde tam modülasyona göre 3 dB aşağıda çıkıyor. Tek frekansa (örneğin 1 kHz) sahip bu sinyalin peak ve RMS değerleri arasındaki bu 3 dB’lik fark, bu sinüs dalgasının 3 dB crest factor’a sahip olduğunu gösteriyor.

%100 modülasyona sahip bu sinyalin seviyesini %10 azalttığımızda sinyalin peak değeri -20 dBFS, RMS değeri ise -23 dBFS oluyor.

Tek frekansa sahip basit dalgalarda crest factor sabit olarak 3 dB ancak diğer yandan pink noise için durum farklı. Pink noise, yaklaşık 10-16 dB arasında değişken crest factor değerlerine sahip.

Soper, Meyer Sound olarak bunları göz önüne alarak -20 dBFS seviyesinde bir referans sinyali hazırladıklarını söylüyor. Bu sinyali hazırlarken pink noise sinyalinin seviyesini ‘true RMS’ metodu ile ölçerek referans sinüs dalgasının -23 dBFS RMS değerine göre kalibre etmişler. Aynı zamanda pink noise sinyalinin crest factor’ünü 12.3 dB’ye sabitlemişler. Bunların sonucunda Meyer Sound -20 dBFS referans sinyali ortaya çıkmış.

Soper’in raporundan anlıyoruz ki her pink noise ya da referans için kullanılan her test tonu aynı değil!

Bu yazı dizisi üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm için tıklayınız. Üçüncü bölüm için tıklayınız.

Ses basınç seviyesi ölçümleri ve A/C Weighting dengeleri ile ilgili olarak “Ses Basınç Seviyesi Ölçümleri: A-Weighting ve C-Weighting Dengeleri” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.

Monitör kalibrasyonu için “Stüdyo Monitörleri Nasıl Kalibre Edilir?” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.

Headroom ve seviyeler ile ilgili olarak “Headroom Nedir ve Neden Önemlidir?” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Chris Sansbury | Pixabay