Mono Uyumluluğunu Nasıl Kontrol Ederiz?

“Mono Uyumluluğu Gerçekten Önemli mi?” başlıklı yazımda bu konudaki fikirlerimi aktarmıştım. Yazıda da belirttiğim üzere, cep telefonu ve tablet gibi cihazlarla kablosuz bağlantı yöntemi ile kullanılan hoparlörler son yıllarda müthiş derece popüler hale geldi. Hatta IKEA bile Sonos ile iş birliği yapıp kitap rafı ve masa lambası gibi şekillerde kablosuz hoparlörler üretmeye başladı. Yazıyı okumak için buraya tıklayabilirsiniz. Sonuç olarak, mono uyumluluğu bugün hâlâ çok önemli. Hatta, belki 10-15 sene öncesine göre çok daha önemli.

Peki kayıt ve miks sırasında mono uyumluluğunu nasıl kontrol ederiz?

Kabaca bir cevap verecek olursam iki farklı yöntem ile diyebilirim: Birincisi kulak ile, ikincisi de göz ile. İdeal olan, her iki yöntemi birlikte kullanmak.

Mono Dinleme

Birinci yöntem, kulak ile kontrol, aslında çok basit bir yöntem. Bu yöntemde (özellikle iki veya daha fazla mikrofon ile yapılan stereo ya da çok kanallı kayıtlarda) kayıt ve (özellikle stereo efektler kullanırken) miks sırasında mono dinleme yapıp bir sorun olup olmadığını kontrol ediyoruz. Monoya aldığımızda ses inceliyor ya da daralıyor mu? Bazı frekanslarda kayıplar oluyor mu? Mono dinleme yaparken bunlara dikkat ediyoruz.

Mono dinlemeyi birçok şekilde yapmak mümkün.

Eğer bir monitör kontrol ünitesi kullanıyorsanız, büyük ihtimalle bu ünitenin üzerinde mono dinleme yapmak için bir buton olacaktır. Benzer bir şekilde, bazı ses kartları da mono dinleme seçeneği sunuyor.

Elinizin altında fiziksel olarak basabileceğiniz bir buton olması büyük kolaylık. Eğer yoksa mono dinlemeyi yazılım yoluyla da yapabilirsiniz. Örnek olarak bazı ses kartlarının kontrol panellerinde bu seçenek bulunuyor.

Eğer ses kartınızın kontrol panelinde böyle bir seçenek yoksa mono dinlemeyi bir plug-in yardımıyla da gerçekleştirebilirsiniz Stereo (master) çıkış için tasarlanmış bazı plug-in’ler üzerinde mono dinleme seçeneği olabiliyor.

Basit ve ücretsiz bir çözüm için Boz Digital Labs Panipulator adlı plug-in’i deneyebilirsiniz Ücretsiz indirme linki için buraya tıklayabilirsiniz.

Korelasyon Göstergesi

Mono uyumluluğu kontrol etmek için ikinci yöntem bir korelasyon göstergesi (correlation meter) kullanmak. Aslında yukarıda göz ile kontrol olarak bahsettiğim yöntem buydu. Peki, korelasyon göstergesi nedir ve üzerindeki değerler ne ifade etmektedir?

Bugün piyasada faz ve korelasyon ölçümü yapan birçok plug-in var. Eğer üzerinde hem mono dinleme seçeneği hem de korelasyon göstergesi olan basit ve ücretsiz bir çözüm arıyorsanız MAAT firmasının 2BusControl adlı plug-in’i tavsiye ederim. Ücretsiz indirme linki için buraya tıklayabilirsiniz.

Frekans bazlı analiz yapan ücretsiz bir korelasyon göstergesi arıyorsanız Voxengo firmasının Corellometer adlı plug-in’i tavsiye ederim. Ücretsiz indirme linki için buraya tıklayabilirsiniz.

Eğer hem faz hem de korelasyon için ücretsiz bir plug-in arıyorsanız Flux firmasının Stereo Tool adlı plug-in’ini deneyebilirsiniz. Ücretsiz indirme linki için buraya tıklayabilirsiniz.

Sonuç

Sonuç olarak, yazının başında da belirttiğim gibi, mono uyumluluğu hâlâ, hatta 10-15 sene öncesine göre belki de çok daha fazla önemli. Bu sebepten dolayı kayıt ve miks sırasında sürekli olarak mono uyumluluğu kontrol etmeliyiz.

Mono uyumluluk demişken, bugüne kadar M/S tekniği ile ilgili bir tecrübeniz olmadıysa Brainworx bx_solo adlı plug-in’i indirip denemeler yapmanızı tavsiye ederim. Ücretsiz indirme linki için buraya tıklayabilirsiniz.