Kompresör üzerindeki oran parametresi, sinyal seviyesi üzerinde ne kadar azaltma (gain reduction) uygulanacağını kontrol etmek için kullanılır. Standart kompresörlerde bu oran hep pozitif sayıdır.

Örnek olarak, 1:1 oranı giriş ve çıkışın eşit olduğu, diğer bir deyişle sinyalin seviyesine azaltma uygulanmadığı anlamına gelmektedir. Başka bir örnek olarak, 4:1 oranı, giriş sinyali eşik seviyesi (threshold) üzerine çıktığında her 4 birim artış için çıkış sinyali seviyesinin 1 birim artacağını gösterir. 4:1 oranında sinyal, eşik seviyesinin 8 dB üzerine çıktığında çıkışa yansıyan artış 2 dB olur.

Negatif Oran

Pozitif oran tamam. Peki, negatif oran tam olarak ne ifade ediyor? Sinyal seviyesi azalacağına artıyor mu?

Hayır! Aslında negatif oranda sinyal üzerinde uygulanan azaltma daha da fazla oluyor ve bunun sonucu olarak çıkıştaki sinyal eşik seviyesinin altına düşüyor!

Yukarıda örnek olarak kompresör 4:1 oran ile çalışırken sinyal eşik seviyesinin 8 dB üzerine çıktığında çıkışa yansıyan artışın 2 dB olduğunu yazmıştım. -4:1 oranında (negatif oranda) ise çıkış seviyesi (azaltma çok daha fazla olduğu için) eşik seviyesinin 2 dB altında kalıyor.

Eşik seviyesini sıfır noktası kabul ederseniz, azaltma sonrası sinyal seviyesi pozitif oranda +2 dB, negatif oranda ise -2 dB oluyor.

Bu oldukça büyük bir fark!

Negatif Oran Ne İçin Kullanılır?

Negatif oran sinyale radikal bir şekilde müdahale ediyor, bu sebepten dolayı genelde efekt olarak ya da “pumping” etkisi için kullanılıyor.

Görelim, Duyalım… Bir Örnek

Negatif oran kavramı belki biraz karmaşık gelmiş olabilir ama denediğinizde sinyalin üzerindeki etkisini ve pozitif oran ile arasındaki farkı hemen duyacaksınız.

Bir örnek hazırladım, burada sizlerle paylaşıyorum. Bu örnek için Klanghelm firmasının DC1A kompresör plug-in’ini kullandım. Çok basit kompresör. Üzerinde ayarlanabilen bir oran parametresi yok ancak negatif oran opsiyonu mevcut. Siz de denemek isterseniz ücretsiz olarak indirmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Aşağıda basit bir piyano kaydının ekran görüntüleri ve ses dosyaları var. İlk önce kaydın işlenmemiş halinin görseline bakalım ve ses dosyasını dinleyelim.

Yukarıda dinlemiş olduğunuz kaydı Klanghelm DC1A kompresör ile sıkıştırdım. Oldukça “nazik” davrandım. Aşağıdaki dosyalarda görebileceğiniz ve duyabileceğiniz gibi arada çok büyük bir fark yok.

Daha sonra Klanghelm DC1A üzerindeki “Negative” seçeneğini aktif hale getirdim. Bu seçenek ile oranı pozitiften negatife almış oldum. Başka hiçbir ayara dokunmadım.

Negatif oran, sinyal üzerinde büyük bir değişikliğe sebep oldu. Ekran görüntüsünde ve ses dosyasında da açıkça fark edilebileceği gibi kompresör, özellikle enerjinin daha yoğun olduğu sol kanalda, attack süresinin ardından sinyalin seviyesini radikal bir şekilde düşürmeye başladı. Peak noktalar ile sıkıştırmaya giren kısımlar arasındaki fark arttı. Sıkıştırmaya giren kısımların seviyesi çok fazla aşağıya çekildiği için kompresörün sıkıştırmayı bıraktığa yerlerde (sinyalin normal seviyesine dönme anında) ani seviye yükselişleri ortaya çıktı. Yukarıdaki ses kaydında negatif oranın sebep olduğu “pumping” ve “swelling” etkisi çok rahat bir şekilde duyulabiliyor.

Sonuç

Sonuç olarak, negatif oran, standart veya alışılagelmiş kompresör kullanımı için çok uygun bir seçim değil. Diğer yandan, eğer kompresörü bir efekt olarak kullanmak istiyorsanız ya da sinyalde “pumping” veya “swelling” etkisi elde etmek istiyorsanız negatif oran kullanarak çok ilginç sonuçlar elde etmek mümkün.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Cody Fitzgerald | Unsplash

© 2021 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.