Overdrive, Distortion ve Fuzz

Günümüzde “kirli”, “gürültülü” ve “sert” gitar tonlarını ifade etmek için genel bir terim olarak ‘distortion’; “distortion tonu” elde etmek için ise overdrive, distortion ve fuzz pedalları kullanılıyor. Bazen overdrive, distortion ve fuzz pedallarının aynı şey olduğu düşünülüyor. Aslında işin temeline inecek olursa bunun yanlış olduğunu söyleyemeyiz. Bu üç pedal da sinyali bir şekilde kırpıyor, yani bozuyor. Diğer yandan, aralarında bazı farklılıklar var. Bu üç pedal aslında sinyali farklı şekillerde ve farklı derecelerde kırpıyorlar. Bu farklılıklar da gitar tonuna yansıyor.

Overdrive

İlk önce overdrive ile başlayalım… Overdrive, lambalı gitar amplifikatörlerinin normal çalışma seviyesi üzerine çıkacak şekilde zorlanması sonucunda sinyalde oluşan kırpılmadır (clipping). Gitaristler tarafından yaygın olarak kullanılan overdrive pedalları bu kırpılmayı taklit eder.

Overdrive sonucu kırpılmış sinyal (detay)

Üstteki iki görsel temiz (clean) sinyal, alttaki diğer iki görsel ise overdrive ile kırpılmış (clipped) sinyali temsil ediyor. Üzerlerine tıklayarak görselleri büyütebilirsiniz.

Alttaki sinyalde her ne kadar bozulma varsa da bu çok fazla bir düzeyde değil. Buna ‘soft clipping’ adı veriliyor.

Distortion

Distortion için durum biraz farklı… Aşağıdaki görsellerde görebileceğiniz gibi, distortion sinyalde daha yüksek oranda kırpılmaya yol açar.

Overdrive daha yumuşak bir kırpma yaptığı için sinyalin orijinal formuna fazla müdahale etmez. Diğer yandan distortion çok daha sert bir kırpma yaptığı için sinyalin orijinal formu üzerinde daha büyük bir değişikliğe sebep olur, diğer bir deyişle gitarın tınısını ağır bir şekilde modifiye eder.

Çoğu zaman gitaristler overdrive ile elde edilen tonu “az distortion’lı”; distortion ile elde edilen tonu ise “çok distortion’lı” olarak tanımlarlar.

Overdrive ve Distortion Arasındaki Önemli Bir Fark

Kırpma derecesi bir yana, bence overdrive ile distortion arasındaki en önemli fark şu: Overdrive ile elde edilen distortion derecesi, gitaristin sert veya yumuşak çalması ile doğrudan alakalıdır. Gitar sinyalinin seviyesi düşük olduğu zaman, diğer bir deyişle gitarist yumuşak çaldığı zaman, kırpılma az olur. Gitarist sert çalmaya başladığında ise kırpılma artar. Diğer yandan, distortion’da kırpılma çok düşük seviyelerden başladığı için gitarist yumuşak çalsa da yüksek miktarda kırpılma oluşur.

Bu açıdan baktığımızda overdrive kullanımında sinyalin dinamik alanın fazla daralmadığını söyleyebiliriz. Distortion için bu geçerli değil. Kırpılma çok düşük seviyelerde başladığı için dinamik alan da ciddi bir şekilde daralmış olur.

Fuzz

Fuzz, bu üçlü grup içinde sinyalin formunu en çok değiştiren efekttir. Kırpılma oranı çok yüksektir. Aşağıdaki görsellerde görebileceğiniz gibi dalga şekli adeta kareye yaklaşır.

Fuzz ile kırpılmış ve neredeyse kare dalga formuna yaklaşmış sinyal (detay)

Bu ağır kırpılma sinyalde bir takım suni armoniklerin ve üst tonların ortaya çıkmasına yol açar. Aslında fuzz sound’unu fuzz sound’u yapan da bunlardır diyebiliriz. Ton, üst frekanslar açısından daha “saldırgan” ve “yırtıcı” bir hale gelir.

Tıpkı distortion’da olduğu gibi kırpılma çok düşük seviyelerden itibaren başladığı için gitarist ne kadar yumuşak ve sakin çalarsa çalsın sinyalde yüksek oranda kırpılma meydana gelir.

Pedallar ve Plug-in’ler

Farklı farklı marka ve modellerde overdrive, distortion ve fuzz pedalları mevcut. Tabii bunların plug-in olarak birebir emülasyonları veya muadilleri de var. Bu efektler yıllardan beri gitaristlerin vazgeçemediği efektler. Hatta vazgeçememeyi bırakın, gitaristlerin tonunu oluşturan efektler. Diğer yandan, bu efektlerin sadece gitar için olduğunu düşünmek oldukça yanlış olur. Distortion efektlerini müzik prodüksiyonunda çok yaratıcı şekillerde kullanmak mümkün. Denemeyi ihmal etmeyin!