Sözlük Ana Sayfa | Harflere atlamak için tıklayınız: A – B – C – Ç – D

 

A

 

AAX Avid Audio Extension.

Avid tarafından geliştirilen real-time olarak Pro Tools altında çalışan plug-in formatı.

 

A/D Analog/Digital.

Analogdan dijital çevirme, geçiş işlemi.

 

A/D Converter

Bkz. Analog/Digital Converter.

 

absorption

Ses dalgalarının emilmesi.

 

AC-3

Dolby tarafından geliştirilen 5.1 surround ses formatı. Dolby Digital olarak da bilinir.

 

acoustic chamber

Fayans, beton gibi sert yüzeyli duvarlardan oluşan ve reverb simülasyonu için kullanılan oda. Odanın içine bir hoparlör yerleştirilir, reverb verilmek istenen sinyal mikserden bu hoparlöre gönderilir, odanın içindeki yansımalı ses bir mikrofon aracılığı ile kaydedilir.

 

ADAT Alesis Digital Audio Tape.

Alesis tarafından geliştirilen ve S-VHS video bandı üzerine 8 kanal dijital ses kaydı yapabilen sistem. Bu sistemde birden fazla makineyi birbirine bağlayarak kanal sayısını arttırmak mümkündür.

 

ADAT I/O

Bkz. Lightpipe.

 

ADAT Lightpipe

Bkz. Lightpipe.

 

ADR

Automatic Dialog Replacement. Otomatik diyalog değiştirme. Film veya görüntülü bir program için, sette kaydedilen diyalogların stüdyoda tekrar kaydedilmesi işlemineverilen isimdir. ADR, Türkçede dublaj olarak bilinir. Bu işlemde oyuncular bir yandan ekranda filmi seyrederken diğer bir yandan diyalogları görüntüdeki dudak hareketlerine uyacak şekilde tekrar kaydederler. ADR için İngilizcede kullanılan diğer terimler dubbing ve looping’dir.

 

AES

Audio Engineering Society. Birçok ülkede temsilcilikleri bulunan uluslararası ses mühendisleri derneği.

 

AES/EBU

AES ve EBU tarafından geliştirilen dijital ses aktarma protokolü. Ayrıca bkz. AES ve EBU.

 

aftertouch

MIDI enstrümanında nota basılıyken nota üzerinde uygulanan ek basınç bilgilerini içeren MIDI mesajı. Bu bilgi vibrato gibi bir modülasyonu tetiklemek için kullanılır.

 

alansal işlemciler

Bkz. Spatial processors.

 

alias frekanslar

Bkz. Alias Frequencies.

 

alias frequencies

Sample rate’in yarısından büyük frekanslara verilen isim. Örnek olarak 48 kHz sample rate ile çılışırken 24 kHz’in üzerindeki frekanslar alias frequencies olarak adlandırılır.

 

alignment

Bkz. Kalibrasyon.

 

ambiance

Ambiyans. Film ve görüntülü programlarda arka plan sesler için kullanılan terim.

 

amplitude

Bkz. Genlik

 

Analog/ Dijital çevirici

Analog sinyali dijitale çeviren devre veya cihaz.

 

Analog/Digital converter

Analog/Dijital çevirici. Analog sinyali dijitale çeviren devre veya cihaz.

 

anechoic chamber

Akustik ölçüm ve ses cihazlarını test etme amacı için kullanılan yansımasız odalar.

 

antialiasing filter

Alias frekansları kesmek için kullanılan filtre.

 

attenuation pad

Bkz. Attenuator.

 

attenuator

Sinyal seviyesini azaltan devre veya cihaz.

 

AU

Bkz. Audio Units.

 

Audiobus

iOS üzerinde çalışan ses ve müzik programları arasında sinyal akışı sağlayan bir uygulama; dijital sinyal aktarım protokolü.

 

Audio Engineering Society

Bkz. AES.

 

audio post production

Bkz. Ses post prodüksiyonu.

 

Audio Units

Apple tarafından geliştirilen real-time plug-in formatı. Logic altında kullanılmaktadır.

 

Automatic Dialog Replacement

Bkz. ADR.

 

automation

Mikserin üzerinde yapılmış olan ayarların bir kısmını veya tümünü ve de bu ayarların miks içindeki değişimlerini hatırlayan ve tekrar edebilen sistem.

[başa dönmek için tıklayınız]

B

 

balanced signal

Dengeli sinyal. Şase ve iki iletkenden oluşan kablo ve konnektörle taşınan ve faz farklılığına bağlı olarak voltaj farklılıkları ile gürültüyü kesen sinyal.

 

band-pass filter

Bkz. Filtre.

 

band-stop filter

Bkz. Filtre.

 

bandwidth

EQ’nun etkili olduğu frekans aralığının genişliği. Oktav cinsinden ifade edilir. Ayrıca bkz. equalizer ve Q.

 

bantam konnektör

Bkz. TT konnektör.

 

bidirectional (mikrofon)

Hem önden hem de arkadan gelen seslere duyarlı pick-up pattern. Polar pattern’ı “8” şeklini çağrıştırdığı için figure-of-8 olarak da adlandırılır. Ayrıca bkz. pick-up pattern; polar pattern; omnidirectional; unidirectional.

 

binary code

İkili sayı sistemi.

 

binaural

İnsan kafası şeklinde plastik bir obje üzerine, insanın kulaklarının bulunduğu yere gelecek şekilde konumlandırılmış iki mikrofon ile gerçekleştirilen kayıt tekniği.

 

bit depth

Dijital kelimelerdeki bit sayısı.

 

Blue Book

Bkz. Enhanced-CD.

 

Blu-ray

DVD’nin devamı olarak tasarlanmış, birçok büyük bilgisayar ve elektronik firmasının üye olduğu Blu-ray Disc Association adlı grup tarafından yüksek çözünürlüklü video ve veri depolama amaçlı kullanımlara yönelik olarak geliştirilmiş optik disk formatı.

 

Blumlein

Adını yaratıcısı olan Alan Dower Blumlein’dan alan, iki bidirectional (figure-of-8) mikrofon ile uygulanan stereo mikrofonlama tekniği.

 

boom

Film veya video çekimlerinde ses kayıtları için uzun bir metal veya fiberglas çubuk aracılığı ile kamera açısının dışında kalacak şekilde yukarıdan sarkıtılan, aşağıdan veya yanlardan tutulan mikrofon sistemi; bu sistem ile gerçekleştirilen mikrofonlama tekniği. Bu teknikte genellikle shotgun mikrofonlar kullanılır.

 

bouncing

Birkaç kanaldaki sesleri bir veya daha fazla kanala miksleme veya aktarma işlemine verilen isim.

 

breakout box

Üzerinde analog ve/veya dijital giriş ve çıkışlar bulunan ve bir data kablosuyla bilgisayara ya da bilgisayara takılı ses kartına bağlanan kutulara veya 19″ genişliğindeki rack tipi ünitelere verilen isim.

 

bus

Bir veya daha fazla kanal veya kaynaktan gelen sinyalleri birleştirip taşıyan kablo veya yol. Mikserin kanalları üzerinde sinyal yukarıdan aşağıya dikey bir şekilde akar. Bus, sinyali mikserin kanalları arasında yatay olarak taşır. Buss olarak da adlandırılır.

 [başa dönmek için tıklayınız]

 

 

C

 

calibration

Bkz. Kalibrasyon.

 

capstan

Analog bant kayıt cihazlarında bandın kafaların üzerinden sabit bir hızla geçmesini sağlayan motor.

 

cardioid

Bkz. Unidirectional.

 

CD-R

CD-Recordable. Tek sefer kaydedilebilen CD’lere verilen isim.

 

CD-RW

CD-Rewritable. Üzerlerine birçok defa kayıt yapılabilen CD’lere verilen isim.

 

channel

Mikser üzerindeki kanallara verilen isim.

 

channel strip

(1) Mikserin üzerindeki kanala verilen isim. (2) Mikserin üzerinde bulunan kanallardan esinlenerek tasarlanmış, üzerinde mikrofon preamplifikatörü, EQ ve dinamik işlemciler bulunan cihaz.

 

Channel Voice

Müzikal performansla ilgili olan MIDI mesajları. Channel Voice, MIDI mesajları arasında en çok kullanılan mesajlardır. Note On, Note Off, Channel Pressure (Channel Aftertouch), Polyphonic Key Pressure (Polyphonic Aftertouch), Control Change, Program Change ve Pitch Bend olmak üzere toplam yedi adet channel voice mesajı vardır.

 

click track

Metronom kanalı.

 

coincident

İki mikrofonun aralarında mesafe olmayacak şekilde, yan yana olarak kullanıldığı stereo mikrofonlama tekniklerine verilen genel isim. Ayrıca bkz. Spaced pair.

 

combing

Birçok defa ve farklı kanallara kaydedilmiş bir sesin veya enstrümanın istenilen bölümlerinin tek bir kanalda toplanması işlemine verilen isim.

 

compression

Sinyalde yüksek seviyeli yerlerin kısılarak dinamik aralığın daraltılması işlemi. Ayrıca bkz. Kompresör

 

compressor

Bkz. Kompresör

 

condenser

Kapsülü içinde ince metal bir diyafram ve backplate adı verilen ikinci bir levha bulunan, elektrostatik prensibine göre çalışan mikrofon. Türkçede kapasitif mikrofon olarak adlandırılır.

 

conductor

İletken.

 

console

Bkz. Recording console.

 

consumer gear (veya equipment)

Ev tipi cihazlara verilen isim.

 

crossfade

Bir ses dalgası fade out edilirken diğer ses dalgasının fade in edilmesi. Fade in ve fade out sırasında iki ses dalgası üst üste biner. X-fade olarak da adlandırılır. Crossfade, edit noktalarında atlamaları önlemek için çok kısa sürelerde kullanılabileceği gibi iki parçayı uzunca birbirine bağlamak ve diğer benzer amaçlar için de kullanılabilir. Ayrıca bkz. fade in ve fade out.

 

crossover

Sinyali frekans aralıklarına bölüp dağıtan devre veya cihaz.

 

crossover noktaları

Sinyalin frekans olarak aralıklara bölündüğü noktalar.

 

cue mix

Kulaklık miksi.

 

cut-off frequency

Kesme frekansı. EQ ve filtrelerde sinyalin 3 dB azaldığı nokta. Turnover frequency olarak da adlandırılır.

 [başa dönmek için tıklayınız]

 

 

Ç

 

çok kanallı kayıt

Bkz. Kanal kayıt.

 [başa dönmek için tıklayınız]

 

 

D

 

D/A

Digital/Analog. Dijitalden analoğa çevirme, geçiş işlemi.

 

D/A Converter

Bkz. Digital/Analog Converter.

 

dalga boyu

Ses dalgalarının boyu; sesin yayılma hızının frekansına bölünmesi ile bulunur. Metre veya feet cinsinden ifade edilir.

 

damping factor

Güç amplifikatörünün hoparlörün ileri ve geriye olan hareketlerini nasıl ne ne kadar iyi kontrol ettiği ile ilgili olan değer. Damping factor değerleri özellikle alt frekanslar için tasarlanmış büyük çaplı hoparlörler açısından önemlidir.

 

DASH

Digital Audio Stationary Head. Sony, Studer ve Matsushita firmaları tarafından geliştirilmiş, sabit kafa teknolojisine sahip profesyonel bir dijital ses kayıt formatıdır.

 

DAT

Digital Audio Tape. Döner kafa sistemine sahip dijital ses kayıt cihazı. İlk tasarlandığında adı R-DAT (Rotary-Digital Audio Tape) olarak düşünülmüştü. 1980’lerin son yıllarında yaygın bir şekilde kullanılmaya başlamıştır. DAT, PCM-VCR formatının kompakt hale getirilmiş şekli olarak da düşünülebilir. Ayrıca bkz. PCM-VCR.

 

DAW

Digital Audio Workstation. Bilgisayar tabanlı olarak çalışan hardware ve software konfigürasyonundan oluşan hard disk kayıt sistemlerine verilen isim. üzerinde mikser bulunan kompakt hard disk kayıt sistemleri de DAW olarak adlandırılır.

dB

Bkz. Desibel.

 

dBFS

Decibel Full Scale. Dijital sistemlerde sinyal yüksekliği skalasıdır. 0 dBFS, sistemde mümkün olan en yüksek seviyeyi temsil eder. 0 dBFS altında kalan diğer değerler 20 dBFS, -40 dBFS gibi eksi sayılarla ifade edilir.

 

dBm

Eski profesyonel analog cihazlar için kullanılan sinyal seviyesi birimidir. dBm, 600 Ohm’da, 1 mW’ı referans olarak alır. 0 dBm, 0.775 Volt’a eşittir. Eski profesyonel cihazların normal çalışma seviyesi +4 dBm’dir (1.228 Volt).

 

dBu

Decibels unterminated. Modern profesyonel cihazlar için kullanılan sinyal seviyesi birimidir. 0 dBm, herhangi bir empedansta, 0.775 Volt’a eşittir. Modern profesyonel cihazların normal çalışma seviyesi +4 dBu’dur (1.228 Volt).

 

dBV

Yarı-profesyonel ve ev tipi cihazlar için kullanılan sinyal seviyesi birimidir. 0 dBV, 1 Volt’a eşittir. Yarı-profesyonel ve ev tip cihazların normal çalışma seviyesi -10 dBV’dir (0.316 Volt).

 

DCC

Digital Compact Cassette. Ev tipi olarak tasarlanmış, analog kasete alternatif olarak piyasaya sürülmüş fakat tutulmamış ve artık kullanılmayan bir formattır. Bant dönüş hızı analog kasetlerle aynıdır (1 7/8 ips).

 

Decibel

Full Scale Bkz. dBFS.

 

Decca Tree

Orkestra kayıtları için kullanılan, aralıklı yerleştirilmiş bir çift mikrofon (spaced pair) ve buna ek olarak bir de orta mikrofon ile uygulanan mikrofonlama tekniği.

 

de-esser

Belirlenen frekansta seviye olarak yüksek gelen sinyalleri azaltan, frekans kontrollü kompresör. SI, ŞI, FI gibi seslerin aşırı vurgulanması ile ortaya çıkan sibilans (sibilance) problemini azaltmak veya ortadan kaldırmak için kullanılır. Ayrıca bkz. kompresör ve sibilance.

 

delay

Gecikme. Bir sesin belli bir gecikmeyle bir defa tekrar etmesi. Ayrıca bkz. Reverberation ve eko.

 

demagger

Bkz. Demagnetizer.

 

demagnetizer

Analog bant kayıt cihazlarında, bandın makinenin içinden geçerken metal parçalar üzerinde yarattığı manyetik alanı temizlemek için kullanılan cihaz. Kısaca demagger olarak adlandırılır.

 

demagnetizing

Analog bant kayıt cihazlarında, bandın makinenin içinden geçerken metal parçalar üzerinde yarattığı manyetik alanın temizlenmesine verilen isim. Bu işlem demagnetizer veya demagger adı verilen bir cihazla yapılır.

 

dengeli sinyal

Bkz. Balanced Signal.

 

dengesiz sinyal

Bkz. Unbalanced Signal.

 

desibel

Ses ve sinyal ölçümleri için kullanılan logaritmik bir birim. Logaritmik olması sebebi ile bu birimi kullanarak çok büyük değerleri küçük değerlerle ifade etmek mümkündür. Desibel kendi başına bir değer değildir; iki değerin oranını ifade etmek kullanılır. Kısaltma olarak dB kullanılır.

 

Deutsche Industrie Normung

Bkz. DIN.

 

Deutsches Institut für Normung

Bkz. DIN.

 

DI Box

Direct Injection Box. Dengesiz sinyali dengeli sinyale ve yüksek empedanslı bir kaynağı düşük empedansa çeviren cihaz veya ünite.

 

DIN

Deutsche Industrie Normung veya Deutsches Institut für Normung. Alman standartlar enstitüsü.

 

diffraction

Kırınım. Ses dalgalarının yayılım sırasında bir obje veya yüzey gibi bir engel ile karşılaştığında doğrultularını değiştirmesi ve engelin çevresinde eğilmesi veya bükülmesi.

 

diffusion

Ses dalgalarının kırılarak yansıması, dağılması.

 

Digital Audio Workstation

Bkz. DAW.

 

Digital Signal Processor

Bkz. DSP.

 

Digital/Analog converter

Dijital/Analog çevirici. Dijital olarak temsil edilen ses sinyalini analog sinyale çeviren devre veya cihaz.

 

digitizing

Analog sinyali dijitale çevirme işlemine verilen isim.

 

dijital kelime uzunluğu

Bkz. Word Length.

 

Dijital/Analog çevirici

Dijital olarak temsil edilen ses sinyalini analog sinyale çeviren devre veya cihaz.

 

dinamik alan

Bkz. Dynamic range.

 

dinamik mikrofon

İçinde bir diyafram ve bu diyaframa bağlı olarak bir mıknatıs etrafına oturtulmuş çok ince tel ile sarılmış bir bobin bulunan, ses dalgalarını (akustik enerjiyi) bu düzenek ile elektrik sinyaline dönüştüren cihaz.

 

Direct Injection Box

Bkz. DI Box.

 

Direct Stream Digital

Bkz. DSD.

 

DirectX

Microsoft tarafından multimedya amaçlı olarak geliştirilmiş bir plug-in formatıdır; profesyonel olarak Sonar altında kullanılmaktadır.

 

Dither

Bit sayısının azaltılması (truncation) işleminde ortaya çıkan bozulmaları önlemek ve de quantization hatalarını ve yetersizliklerini telafi etmek için kullanılan, dijital kelime içindeki alt bit’lere gelişigüzel uygulanan sayılarla ortaya çıkan white noise sinyalidir.

 

Dolby Digital

Bkz. AC-3.

 

downmixing

Bkz. SMART Content.

 

dry/wet

Dry (kuru), efektsiz sinyal, wet (ıslak) ise efektli sinyal için kullanılan terimlerdir. Reverb, delay gibi efekt cihazları üzerinde efektli ve efektsiz sinyallerin birbirleri arasındaki denge genelde ‚Äòmix’ parametresi ile ve yüzde (%) cinsinden ifade edilir. %100 wet sadece efektli sinyal, %100 dry sadece kuru sinyal anlamına gelmektedir, diğer bir deyişle %100 dry konumunda efekt yoktur.

 

DSD

Direct Stream Digital. 1-bit delta-sigma modulation adı verilen bir sistem ile kayıpsız sıkıştırma yapabilen ve SACD için kullanılan teknoloji. Ayrıca bkz. SACD.

 

DSP

(1) Digital Signal Processing. Dijital sinyal işleme. (2) Digital Signal Processor. Dijital sinyal işlemci. Ayrıca bkz. Signal processors.

 

DTRS

Digital Tape Recording System. Tascam tarafından geliştirilen ve Hi-8 video bandı üzerine 8 kanal dijital ses kaydı yapabilen sistem. Bu sistemde birden fazla makineyi birbirine bağlayarak kanal sayısını artırmak mümkündür.

 

dubbing

Bkz. ADR.

 

dublaj

Bkz. ADR.

 

DVD

Digital Video Disc veya Digital Versatile Disc. Sony ve Philips tarafından geliştirilen Multimedia CD (MMCD) ve Toshiba, Matsushita ve Time-Warner ortaklığı ile geliştirilen Super Density Digital Video Disc (SD-DVD) formatlarının birleştirilmesi ile oluşturulan dijital format.

 

dynamic range

Dinamik alan. Sinyalde gürültü eşiği ile distortion (bozulma) arasında kalan alan, aralık. dB cinsinden ifade edilir. Ayrıca bkz. Signal-to-Noise Ratio ve headroom.

 [başa dönmek için tıklayınız]