Japon matryomin topluluğu “Da”, 273 müzisyen ile “en geniş Theremin topluluğu” dalında Guinness dünya rekorunun kırdı. Başarıyla sonuçlanan bu ilginç rekor denemesinin videosunu aşağıda izleyebilirsiniz. İlginç olan sadece rekor denemesi değil ama… Matryomin adlı enstrümanın kendisi de çok enteresan.
Matryomin, matruşka içine yerleştirilmiş minyatür bir Theremin. Theremin’i diğer enstrümanlardan ayıran en önemli özellik, bu enstrümanı hiç dokunmadan çalabiliyor olmanız. Batı dünyasında Léon Thérémin olarak tanınan Rus fizikçi Lev Sergeivich tarafından 1919’da üretilen Theremin, aslında Rus hükümeti tarafından desteklenen bir araştırma projesinin ürünü. Léon Thérémin daha sonra bunu ABD’ye götürmüş, 1928 yılında “L. S. Thérémin: Ses Üretiminde Kullanılan Araç ve Metodlar” adı altında patentini almış ve ardından ticari üretim haklarını RCA firmasına devretmiş.
Tipik bir Theremin’de yatay ve dikey olarak iki anten bulunuyor. Yatay anten, sesin yüksekliğini, dikey anten ise frekansını kontrol etmeye yarıyor. Bu antenler enstrümanı çalan kişinin (Thereminist) ellerinin yerini algılayıp, ellerin yakınlığına göre sesin yükseliğini ve perdesini değiştiriyor. Theremin’in en düşük perdeyle en yüksek perde arasındaki mesafesi yaklaşık 9 oktav kadar. Monofonik bir enstrüman olan Theremin bir kerede sadece tek nota çalabiliyor. Matryomin’de standart bir Theremin’den farklı olarak sesin sadece perdesi kontrol edilebiliyor.
Theremin öğrenmesi kolay ama hükmetmesi oldukça zor bir enstrüman. Clara Rockmore ve Lydia Kavina en büyük Theremin virtüözleri olarak kabul ediliyor. Önceleri klasik müzik çalmak için kullanılan Theremin daha sonraları ilginç sesi sayesinde Spellbound (Alfred Hitchcock, 1945), The Day the Earth Stood Still (Robert Wise, 1951) ve It Came from Outer Space (Jack Arnold, 1953) gibi korku, gerilim ve bilim-kurgu filmlerinin müziklerinde kullanılmaya başlanmış. Theremin, klasik müzik ve film müziklerinin yanı sıra, Led Zeppelin II (Led Zeppelin, 1969), Meddle (Pink Floyd, 1971), Portrait of an American Family (Marilyn Manson, 1994), Oxygene 7-13 (Jean Michel Jarre, 1997), Sehnsucht (Rammstein, 1997), And All That Could Have Been (Nine Inch Nails, 2002) ve The Eyes of Alice Cooper (Alice Cooper, 2003) gibi birçok rock, elektronik ve diğer popüler müzik albümlerinde de kullanılmış. Moog synthesizer’larının yaratıcısı olarak tanınan Robert Arthur Moog, adını verdiği synthesizer’ını geliştirmeden 10 yıl önce, 1953 yılında, kendi şirketini kurup Theremin takımları üretmeye başlamış. 1950’li yılların sonlarında Tanner and Whitsell, Theremin’in farklı bir versiyonu olan ve Tannerin olarak da bilinen Electro-Theremin’i geliştirmiş. Günümüzde bazı şirketler Theremin üretmeye devam ediyor.
Theremin ile ilgili bilgiler Synthesizer Teknolojileri ve Programlama: Geçmişten Günümüze Popüler Sentez Teknikleri (Ufuk Önen, Teoman Pasinlioğlu) adlı kitaptan alınmıştır.
Fotoğraflar:
(1) “Etherwave Theremin Kit”. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons
(2) “Matryomin” Japan Trend Shop
Benzer paylaşımlar için beni Twitter‘da ve Facebook‘ta takip edin!
Comments by Ufuk Onen