Bu yazımda size her zaman karşılaşmadığımız bir projeden bahsetmek istiyorum. Proje, bir ses tasarım projesi. Projede teknik olarak çok şaşırtıcı bir durum yok belki ama bence esas şaşırtıcı veya ilginç olan bu projenin bir alışveriş merkezinin otoparkında sergileniyor olması. Bahsettiğim yer Ankara’da Gordion Alışveriş Merkezi. Aslında sergileniyor demek ne kadar doğru bilemiyorum çünkü otoparkın içinde veya dışında bunun bir proje olduğunu ya da bir sergi olduğunu belirten herhangi bir yazı, işaret, tabela veya benzeri bir şey yok. Otopark bir ses tasarım projesine dönüştürülmüş dersem belki daha doğru bir ifade olabilir.

Projeyi kısaca özetleyeyim… Otoparkın içindeki sütunlarda çeşitli hayvan resimleri var. Resimlere yaklaştığınızda bir sensör hareketi algılıyor ve yaklaştığınız resim ile ilgili ses dosyasını tetikliyor. Örnek olarak köpek resmi asılı bir sütuna yaklaştığınızda ya da bu sütunun yanından geçtiğinizde köpek havlaması duyuyorsunuz. Eğer yanlış saymadıysam altı farklı hayvan var.

Proje, insanların arabalarını park ettikleri yerleri rahatça bulmaları amacıyla geliştirilmiş. 1A, 2A, 3A gibi numara ve harf dizileri kolaylıkla unutulabiliyor. “Arabayı köpekli yere bırakmıştık” diyerek park ettiğiniz yeri hatırlamak daha kolay.

İlginç olaylar da yaşanmış tabii. Mesela otoparkta kedi yaşadığını düşünen bir müşteri bir kap süt bırakmış…

Yazımın başında otoparkın bir ses projesine dönüştürülmüş olduğu şeklinde bir ifade kullanmıştım. Aslıdan bu projeyi bir “sound installation” (“ses enstalasyonu” ya da “ses yerleştirmesi”) olarak da düşünebiliriz. Bir mekana özgü olarak veya bir mekanın özelliklerini kullanarak işin bir parçası haline getiren sanat eserleri “installation” (“yerleştirme”) olarak adlandırılıyor. 1970’lerde önem kazanmaya ve daha yaygın olarak kabul görmeye başlayan başlayan yerleştirme sanatının temelleri Marcel Duchamp (1887-1968) ve Kurt Schwitters 1887-1948) gibi sanatçıların eserlerine dayanmaktadır. Ses yerleştirmelerinde, diğer yerleştirme sanat dallarından farklı olarak ‘zaman’ ögesi de işin içine girmektedir çünkü belli bir ses, ancak belli bir zaman dilimi içinde dinlenebilmektedir. Ses yerleştirmelerinde mekan içine yerleştirilmiş farklı sayıda hoparlörler, akustik veya dijital enstrüman ve ses üreteçleri ile yerleştirmeyi interaktif hale getirebilecek sensör gibi çeşitli elektronik ve dijital araç-gereçler de kullanılmaktadır. Tüm bunları düşündüğümüzde Gordion Alışveriş Merkezi’nin otoparkındaki ses tasarım projesini bir ses yerleştirmesi olarak düşünmek yanlış olmaz sanırım.

Çektiğim kısa videoyu aşağıya ekledim.

Projeyi hayata geçiren Gordion Alışveriş Merkezi pazarlama ekibini tebrik ediyorum. Gordion’a ayrıca bir tebrik de birçok alışveriş merkezinin girişine göstermelik olarak konan ve insanı irite eden dedektör, x-ray ve benzeri cihazları kullanmadıkları için…

Bu yazı ilk önce web sitemde, ardından genişletilerek Sound dergisinin Haziran 2013 sayısında yayınlanmıştır. © 2013 Ufuk Önen. Bu yazının tüm hakları saklıdır. İzinsiz olarak kullanılamaz, kaynak gösterilmeden ve link verilmeden alıntı yapılamaz.