Miks ve mastering süreçlerinde, plug-in’lerin ses sinyallerine nasıl müdahale ettiğini doğru bir şekilde anlamak büyük önem taşır. Bu bağlamda delta solo, orijinal sinyal ile işlenmiş sinyal arasındaki farkı duyabilmenizi sağlayan etkili bir tekniktir. Bu makalede, delta solonun ne olduğunu, neden önemli olduğunu ve bu yöntemin hem yerleşik hem de her DAW’da nasıl uygulanabileceğini inceleyeceğiz.

Delta Solo Nedir?

Ses teknolojisinde “delta” terimi, bir sinyalin işlenmemiş hali ile işlenmiş hali arasındaki farkı ifade eder. Yani, bir ses üzerinde yapılan işlemin orijinal sesle karşılaştırıldığında ne tür bir değişiklik yarattığını gösterir. Delta solo özelliği, bu farkı izole ederek sadece işlenmiş sesin orijinal sesten ne kadar farklı olduğunu duymanızı sağlar.

Bu farkı duyabilmek için, işlenmemiş sesin fazı ters çevrilir ve işlenmiş sesle birleştirilir. Eğer iki ses birbirinin aynısıysa (yani üzerinde hiçbir işlem yapılmamışsa) sonuç tam bir sessizlik olacaktır. Buna “nulling”, bu teste de “null test” denir. Diğer yandan, eğer sesin üzerinde bir işlem yapılmışsa, ses değişmişse, null test sırasında işlenmiş ses ile orijinal ses artık tamamen örtüşmeyecek ve aradaki fark duyulabilir hale gelecektir.

Delta solo sayesinde, bir plug-in’in sinyale ne tür bir müdahalede bulunduğunu duymak çok daha kolay hale gelir. İşlenmemiş ses devre dışı bırakılır ve yalnızca işlem sonucu ortaya çıkan fark dinlenir. Böylece, plug-in’in orijinal ses üzerinde tam olarak ne tür bir değişiklik yaptığını duymak çok kolay bir hale gelir.

Delta Solo Neden Önemlidir?

Delta solo, bir plug-in’in nasıl çalıştığını, sese nasıl bir karakter kattığını ve sinyale nasıl tepki verdiğini anlamak için muhteşem bir araçtır.

Delta solo’nun bu kadar önemli olmasının sebebi, sadece kuru (dry) ve ıslak (wet) sinyal arasındaki farkı size sunmasıdır. Yani, plug-in sinyale ne katıyorsa, sadece o farkı duyarsınız.

Bu sayede, özellikle karmaşık efekt zincirlerinde hangi işlemlerin gerçekten etkili olduğunu tespit etmek kolaylaşır. Bir plug-in’in yaptığı tüm değişiklikleri tek tek analiz edebilir, gereksiz ya da zararlı bir müdahale olup olmadığını anlayabilirsiniz. Bu yöntem, miks sırasında daha kontrollü ve bilinçli kararlar almanıza yardımcı olur; çünkü yalnızca duyulabilir farkları değerlendirdiğinizde, ses işleme sürecinde daha şeffaf ve objektif bir bakış açısı kazanırsınız.

Ayrıca, delta solo bazı plug-in’lerin yanıltıcı olma ihtimalini de açığa çıkarabilir. Örneğin, bazı plug-in’ler, ses sinyalini birkaç dB artırarak sanki sihirli bir dokunuş yapıyormuş etkisi verirler. Delta solo size bunun böyle olup olmadığı hemen ortaya çıkarır.

Delta Solo Nasıl Elde Edilir?

Delta solo özelliğini doğrudan destekleyen tek DAW, Reaper. Reaper içinde Mac’te Option tuşuna, PC’de ise Alt tuşuna basılı tutarken herhangi bir FX penceresindeki Dry/Wet düğmesine tıklayarak delta solo özelliğini aktif hale getirebilirsiniz.

Bunun yanı sıra bazı plug-in’ler delta solo özelliğini kendi arayüzler aracılığı sunmaktadırlar. Örnek olarak TDR Nova, Brainworx AMEK Mastering Compressor ve Oeksound Soothe 2’yi sayabiliriz.

Delta Solo Herhangi Bir DAW’da Nasıl Uygulanır?

Delta solo yöntemini herhangi bir DAW içinde herhangi bir plug-için kullanabilirsiniz. Maalesef basit bir yolu yok, biraz uğraştırıcı ama bazı durumlar için gerçekten değer.

Şimdi adım adım nasıl yapıldığına bakalım.

Birinci adım: Delta solo uygulamak istediğiniz kanalı kopyalayın.

İkinci adım: Artık ekinizde iki kanal var; orijinali ve kopyası. Kopya kanalın fazını ters çevirin. Bunu yapmak için, örnek olarak, Pro Tools içinde Trim plug-in’ini veya Studio One içinde Mixtool plug-in’ini kullanabilirsiniz.

Üçüncü adım: Orijinal kanalda hangi plug-in’i incelemek istiyorsanız aynı plug-in’i kopya kanala da ekleyin. Kopya kanaldaki plug-in üzerindeki tüm ayarlarlar ‘default’ konumda olmalı. Eğer kanalı kopyalarken insert noktasındaki plug-in’leri de kopyalamışsanız (yani incelemek istediğiniz plug-in kopya kanalda mevcutsa), bu durumda kopya kanal üzerindeki plug-in’in tüm ayarlarını ‘default’ konumuna getirin. Bu çok önemli!

İşlem tamam!

Play tuşuna bastığınızda delta soloyu, yani sinyalin işlenmemiş hali ile işlenmiş hali arasındaki farkı duyacaksınız.

Eğer kopya kanalı kapatırsanız (mute ederseniz), işlenmiş / efektli orijinal kanalı duyarsınız.

Örnek

Aşağıdaki ses dosyasında Pro Tools içinde yaptığım delta solo uygulamasını dinleyebilirsiniz.

Gitar kanalına bir parametrik EQ insert ettim ve üst-orta freakansların seviyesini yükselttim. Örnek dosyada belirli aralıklarla delta soloyu devreye aldım ve devre dışı bıraktım. Delta solo dinleme yapılan yerlerde EQ’nun sadece ses olan etkisini (EQ tarafından seviyeleri yükseltilen frekansları) duyacaksınız.

00:00-00:10 normal
00:10-00:20 delta solo
00:20-00:30 normal
00:30-00:46 delta solo

Bu tekniği sadece EQ için değil, kompresör ve diğer tüm ses işlemciler için kullanmak mümkün.

Sonuç

Delta solo, plug-in’lerin sinyale nasıl müdahale ettiğini anlamak, yapılan değişiklikleri duyabilmek ve bazı durumlarda yanıltıcı olabilecek plug-in’lerin etkilerini fark edebilmek için kullanabileceğiniz güçlü bir tekniktir.

Delta solo özelliği Reaper ve bazı plug-in’lerde yerleşik olarak bulunurken, biraz uğraştırıcı da olsa yukarıda açıkladığım yöntemle her DAW içinde delta solo yöntemini uygulamak mümkündür.

Delta solo, birçok profesyonelin kullandığı bir yöntemdir. Siz de mutlaka deneyin!

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Örnekte kullanılan gitar kaydı: “Ying Yang” Santi Vega. Orijinal kayıt dosyası Cambridge Music Technology adlı web sitesinden indirilmiştir.

© 2024 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.