Sonarworks firmasının Reference 4 kalibrasyon sistemi ile ilgili bugüne kadar çok şey okumuştum. Sonunda bu monitör ölçme ve convolution tabanlı frekans cevabı düzenleme sistemini deneme şansım oldu!

Sonarworks Reference 4 iki farklı seçenek ile satışa sunuluyor: Headphone Edition ve Studio Edition.

Kulaklıklar için olan set (Headphone Edition) iki parçadan oluşuyor: Reference 4 Systemwide programı ve Reference 4 Plugin.

Monitörler için olan set (Studio Edition) ise dört parçadan oluşuyor: Reference 4 Systemwide ve Reference 4 Measure programları, Reference 4 Plugin ve XREF 20 ölçüm mikrofonu.

 

Reference 4 Measure

Reference 4 Measure monitör/kontrol odanızın veya dinleme ortamınızın frekans cevabını ve akustik özelliklerini ölçüyor, sonra bunu bir profil haline getiriyor. Bu ölçümleri Automatic Microphone Positioning System (AMPS) ve Perceived Acoustic Power Frequency Response (PAPFR) teknolojilerini kullanarak yapıyor. Bu ölçümlerde monitörden doğrudan çıkan ses dalgaları ile birlikte odanın akustik özelliklerden etkilenerek dinleme pozisyonuna ulaşan ses dalgaları da ölçülüyor.

 

XREF 20

XREF 20 omnidirectional bir condenser ölçüm mikrofonu. Bu mikrofonun belki de en önemli özelliği, fabrikada üretilen her bir XREF 20 için bir kalibrasyon profilinin çıkarılması ve size bu profilin özel olarak verilmesi. Mikrofonunuza özel kalibrasyon profilini seri numaranızı girerek Sonarworks websitesinden indirebiliyorsunuz.

 

Reference 4 Systemwide

Reference 4 Systemwide hem Mac hem de Windows üzerinde çalışabilen ve sanal audio driver görevi gören bir program. Systemwide, Reference 4 Measure ile oluşturduğunuz kalibrasyon profiline göre bilgisayarın ses çıkışına düzeltmeler uyguluyor.

 

Reference 4 Plugin

Reference 4 Plugin de Reference 4 Systemwide gibi oluşturduğunuz kalibrasyon profiline göre düzeltmeler uyguluyor. Farkı, bu düzeltmeleri bilgisayarın çıkışına değil, DAW’ın master kanalına uygulaması. Bunun için bu plug-in’i master kanalda insert şeklinde kullanmak gerekiyor. Reference 4 Plugin, VST, AU, AAX ve RTAS plug-in formatlarını destekliyor.

 

Sonarworks XREF 20

 

Test Odası ve Monitörler

Ben Reference 4 denemesi için Studio Edition paketini kullandım. Test mekânı olarak akustik düzenleme yapılmamış bir oda, monitör olarak da Yamaha HS50M seçtim. Akustik düzenlemenin ne kadar önemli olduğu artık birçok insan tarafından biliniyor. Diğer yandan, özellikle ev stüdyoların çoğunda akustik düzenleme bulunmuyor. Bulunanların bazılarında ise bu iş kulaktan dolma bilgilerle yapıldığı için sağlıklı sonuç alınamıyor. Uzun lafın kısası, tipik bir sev stüdyosunda oda akustiği problemli oluyor. Monitör seçimimim sebebi ise yine tipik bir ev stüdyosunu düşündüğümüzde ortalama olarak karşımıza çıkan monitörün kalitesi ve sınıfı Yamaha HS50M’in ayarında olması.

 

Kurulum ve Donanım Ayarları

İlk olarak Reference 4 Measure ve Reference 4 Systemwide programlarını, daha sonra da Reference 4 Plugin’ini odadaki Apple iMac’e yükleyerek işe başladım.

Reference 4 Measure programını açtım ve donanım ayarlarını yaptım. Bu ayarları yaparken ses kartınız üzerindeki giriş çıkış noktalarını seçiyorsunuz. Bu arada, aklınızda bulunsun, sample rate olarak 44.1 kHz kullanmanız gerekiyor. Ölçüm işi bittikten sonra bunu değiştirebilirsiniz ancak Reference 4 Measure programı ile ölçüm yaparken sample rate mutlaka 44.1 kHz olmalı.

 

Ardından (yine Reference 4 Measure içinde) XREF 20 kalibrasyon mikrofonumum seri numarasını girerek bu mikrofona özel kalibrasyon dosyasını indirdim ve sisteme yükledim. Bununla birlikte donanım ayarları tamamlanmış oldu.

 

Oda İncelemesi

Reference 4 Measure içindeki bir sonraki adım oda incelemesi (room evalutation). Bu aşamada mikrofonun gain ayarı yapılıyor, monitörler arasındaki mesafe hesaplanıyor ve dinleme noktası (listening spot) belirleniyor.

 

Ölçümler

Son aşamada mikrofonu elinizde tutarak, ekrandaki yönlendirmeler doğrultusunda ölçüm yapmak. Ekrandaki mavi nokta ölçüm yapılması gereken yeri gösteriyor. Mikrofonun yerini ekrandan takip ederek mikrofonu bu mavi nokta içine yerleştirmeniz gerekiyor. Ölçüm başarılı olunca mavi nokta yeşile dönüyor.

 

Ölçüm aşaması biraz zaman alıyor çünkü toplam 37 noktada ölçüm yapmak gerekiyor. Ölçüm sonunda ekran aşağıdaki gibi görünüyor!

Ölçüm tamamlandıktan sonra Reference 4 Measure size monitörlerinizin frekans cevap eğrisini veriyor. Siz de buna bir isim vererek kalibrasyon profiliniz olarak kaydediyorsunuz.

 

Kalibrasyon Profili ve Düzeltmelerin Yapılması

Oluşturduğunuz kalibrasyon profiline göre düzeltmelerin uygulanmasını iki şekilde gerçekleştirmek mümkün: Reference 4 Systemwide ya da Reference 4 Plugin üzerinden.

Systemwide, düzeltmeleri bilgisayarınızın ses çıkışına uyguluyor. Reference 4 Plugin ise düzeltmeleri sadece DAW çıkışına uyguluyor.

Ben hem Systemwide hem de Plugin versiyonunu kullanıyorum. DAW içinde master kanala Reference 4 Plugin’i insert edince sistem otomatik olarak Reference 4 Systemwide’ı devre dışı bırakıyor, herhangi bir karışıklık olmuyor.

Son adım olarak Reference 4 Systemwide ya da Plugin içinde kaydetmiş olduğunuz kalibrasyon profilini seçip yüklemek. Reference 4, bu profile göre monitörlerinize düzeltme uyguluyor.

 

Reference 4 Plugin ile ilgili bir rahatsızlığım, DAW çıkışındaki sinyal seviyesini etkiliyor olması. Bu bence önemli bir konu. Bunun üstesinden gelmek için plugin üzerindeki ‘Safe Headroom’ özelliğini devre dışı bırakıp manuel olarak seviye ayarı yapmanız gerekiyor ki plug-in’in devrede olduğu ve olmadığı zamanlarda çıkış seviyeniz birbiri ile aynı olsun. Tabii ne kadar ayar yaparsanız yapın, EQ uygulanmış ve uygulanmamış sinyalin seviye olarak birebir aynı olması pek mümkün değil.

Bir de unutmadan hemen belirteyim, miks sonunda parçayı export veya bounce ederken Reference 4 Plugin mutlaka devre dışı olmalı. Aksi taktirde uyguladığı EQ, export/bounce ettiğiniz dosyaya da uygulanır!

 

Sonuç

Yamaha HS50M ile çalıştıysanız bilirsiniz: Alt frekanslar zayıf gelir. Orta frekanslarda bir ‘kutu’ hissi vardır. Üst frekanslar da biraz ‘tozlu’ duyulur. Reference 4 sayesinde monitörlerin duyumunda fark edilir bir iyileşme olduğunu söyleyebilirim. Alt frekansların eksikliğinden kaynaklanan dengesizlik ve orta frekanslardaki ‘kutu’ etkisi azaldı. Tizlerin üzerindeki tozlar da biraz gitti. Genel frekans cevabı yıllardan beri alışmış olduğum az renkli, hatta mümkün olduğunca ‘flat’ yapıdaki frekans cevabına biraz yaklaştı.

Sisteme pink noise enjekte edip Reference 4 hem devredeyken hem de devre dışındayken bir RTA ile ölçüm yaptım. Sonuçları karşılaştırdığımda Reference 4 devredeyken 2-8 kHz arasında bir iyileşme gözlemledim. Daha önce “Frekans Aralıkları” başlıklı yazımda da değindiğim gibi, bu aralık “tanım” açısından önemli bir aralık.

Akustik düzenleme olmayan ve içinde Yamaha HS50M sınıfında bir monitör seti bulunan bir odada, bu sistemi kullanarak iyi bir akustik düzenlemeye ve üst düzey bir monitör setine sahip bir stüdyoda elde edilen duyumu yakalamak mümkün mü? Elbette hayır. Zaten bu sistemin böyle bir iddiası yok. Diğer yandan Reference 4 ile mevcut oda ve monitör sisteminiz ile elde ettiğiniz duyumun (eğer odada veya sistemde çok büyük bir problem yoksa) daha iyi bir hâle geleceğini rahatlıkla söyleyebilirim.

Denemek isterseniz: www.sonarworks.com

 

İlgili yazılar:

 

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Fotoğraflar: Ufuk Önen

© 2019 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.