Bu yazımda EQ kullanımı ile ilgili birkaç tavsiyede bulunmak istiyorum. Ses Kayıt ve Müzik Teknolojisi (SKMT) adlı kitabımda EQ ile detaylı bilgiler, Miks Üzerine: Müzik Prodüksiyonlarında Miks Teknikleri ve Çeşitli Yaklaşımlar (MPMT) adlı kitabımda ise EQ kullanımı hakkında birçok miks mühendisinin görüş ve tavsiyelerini bulabilirsiniz.

Ekim 2019 güncelleme: Gelen talepleri ve soruları göz önüne alarak bu başlığı bir yazı dizisine çevirme kararı aldım. İkinci ve üçüncü bölümlere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

Cut x Boost

‘Cut’, frekansların seviyesini azaltırken ya da belli bir aralıktaki frekansları keserken, ‘boost’ ise tam tersine frekansların seviyesini yükseltirken kullandığımız terimlerdir.

EQ ile çalışırken hangisini ne zaman kullanacağımız konusunda bir kural yoktur.

Birçok kişi tarafından genelde ‘cut’ yani azaltma tavsiye edilir. Bu tavsiyenin sebebi EQ’nun bir frekans aralığını açarken sinyalin fazında kaymalara sebep olmasıdır.

‘Cut’ tavsiyesinde bulunan ancak teknik detaylarla fazla ilgilenmeyenler işi basite indirgemek için ortaya şöyle bir senaryo sürerler: “Bir sinyalde hem alt frekansları hem de üst frekansları açmak istiyorsun, onun yerine ortada kalanları azalt.” Elbette mantıklı ancak çoğu zaman bu kadar basit durumlarla karşılaşmıyoruz.

Benim yaklaşımım şu şekilde: Eğer sinyalde sorun yaratan, başka kanallardaki diğer enstrümanları maskeleyen, sesin boğuk ya da yırtıcı çıkmasına sebep olan veya sesin netliğini engelleyen bir frekans aralığı varsa ben o aralığı azaltıyorum veya kesiyorum. Başka birçok şeyi ‘boost’ etmektense, sorunu bulup ondan kurtulmak çok daha basit bir çözüm. Bu, kulağa çok klişe bir tavsiye gibi geliyor ama bunun tespitini yapıp o kararı almak aslında tecrübe isteyen bir şey.

Eğer sinyalde sesin daha etkileyici, güzel veya cazip çıkmasını sağlayacak bir frekans aralığı varsa ya da sesi estetik olarak daha farklı bir yere taşımaya, diğer bir deyişle sesi “değiştirmeye” çalışıyorsam, o zaman uygun frekans aralığını bulup o aralığı açıyorum.

Bu arada, hazır EQ ve boost demişken, daha sonra ‘linear phase EQ’ üzerine bir yazı hazırlamayı düşünüyorum.

Bandwidth / Q

Parametrik EQ ile çalışırken; keserken ve azaltırken (cut) yüksek Q değeri, açarken (boost) ise düşük Q değeri genelde daha iyi sonuç verir.

  • Cut: dar bandwidth – yüksek Q değeri
  • Boost: geniş bandwidth – düşük Q değeri

Keserken dar aralık (yüksek Q değeri) kullanmak soruna odaklanmayı kolaylaştırıyor. Açarken geniş aralık (düşük Q değeri) kullanmak sesin daha doğal ve yumuşak olmasını sağlıyor. Özellikle üst frekansların seviyesini yükseltirken çok dikkat etmek gerekiyor.

Ses Kayıt ve Müzik Teknolojileri (SKMT) adlı kitabımda bandwidth ve Q ile ilgili detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Mellomuse EQ1A (ücretsiz indirmek için görsele tıklayınız)

Sweeping Tekniği

Parametrik ve yarı-parametrik EQ ile çalışırken sweeping tekniğini uygulamak işinizi kolaylaştıracaktır. Bununla ilgili bir blog yazısı ve video hazırlamıştım, şuradan ulaşabilirsiniz: “EQ Kullanımında Sweeping Tekniği“.

EQ ve Solo Modu

EQ kullanımında aklımızda hep tutmamız gereken bir nokta, EQ uyguladığımız enstrüman ya da sesin tek başına nasıl duyulduğu değil, diğer enstrüman ve seslerle beraber nasıl duyulduğudur.

EQ ile çalışırken kanalı soloya almayın demiyorum elbette ancak EQ işlemi sırasında sinyali mümkün olduğunca diğer kanallarla birlikte dinleyin. EQ ile yaptığınız ayarların o kanalın diğer kanallarla olan frekans etkileşimi üzerinde nasıl değişikliklere yol açtığını iyi takip edin.

Sinyalin son halini mutlaka bir bütün içinde diğer enstrüman ve seslerle kontrol edin.

Ekim 2019 güncelleme: Gelen talepleri ve soruları göz önüne alarak bu başlığı bir yazı dizisine çevirme kararı aldım. İkinci ve üçüncü bölümlere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Rudy and Peter Skitterians | Pixabay

© 2018 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.