Audio Engineering Society’nin 2-5 Haziran 2020 tarihleri arasında gerçekleşen Virtual Vienna konferansında Neumann firmasından Martin Schneider’ın sunumu izledim. Schneider, sunumunda, solistlerin ellerinin ve kafalarının cardioid ve super-cardioid mikrofonların yön hassasiyetleri ve duyumları üzerindeki etkilerinden bahsetti ve yaptığı ölçümleri bizlerle paylaştı.

Schneider ölçümler için 6 farklı pozisyon belirlemiş:

  1. Serbest pozisyon (mikrofon sehpada duruyor, önünde solist yok)
  2. Standart el pozisyonu (solist mikrofonu eliyle tutuyor)
  3. “Rap” pozisyonu (solist mikrofonun baş kısmının arkasını eliyle kapatıyor)
  4. “Rap seal” pozisyonu (solist mikrofonun baş kısmının arkasını eliyle sıkı sıkı kapatıyor)
  5. “Shield” (kalkan) pozisyonu (solist mikrofonun baş kısmını eliyle kapatıyor)
  6. Kafa pozisyonu (solist mikrofona 3 cm mesafede duruyor)

Ölçümler sırasında oluşturulan bu pozisyonların fotoğraflarını aşağıda bulabilirsiniz.

Üst sıra, soldan sağa: (2) standart el pozisyonu, (3) rap pozisyonu.
Alt sıra, soldan sağa: (5) shield pozisyonu, (6) kafa pozisyonu.

Serbest Pozisyon ve Standart El Pozisyonu

Aşağıda super-cardioid mikrofon ile serbest pozisyon ve standart el pozisyonunda yapılan ölçümlerin sonuçlarını bulabilirsiniz. Dikey eksen derece cinsinden yönü (0-360°); yatay eksen ise frekansı (40 Hz – 20 kHz) gösteriyor. Renk skalasında ise kırmızı ve diğer sıcak tonlar yüksek; mavi ve diğer soğuk tonlar ise düşük ses basıncını gösteriyor.

Serbest pozisyon
Standart el pozisyonu

Serbest ve standart el pozisyonlarının ölçümlerinin sonuçlarını kaşılaştırdığımızda ikisinin arasında önemli bir fark olmadığını görüyoruz. Diğer bir deyişle, standart el pozisyonunun mikrofonun duyumu üzerinde dikkate alıncak bir etkisi yok.

Rap ve Rap Seal Pozisyonları

Rap ve rap seal pozisyonlarında solistin eli mikrofonun baş kısmının arkasını kapatıyor. Böyle olunca ses dalgalarının mikrofon kapsülüne ulaşma yolları değişiyor. Kapsülün arka tarafından gelen ses dalgalarının yolları uzuyor. Kapsülün ön tarafından gelen ses dalgalarının bir kısmı ise solistin elinden yansıyor. Kapsüle doğrudan ulaşan ses dalgaları ile solistin elinden yansıyıp ulaşan ses dalgaları arasında (katettikleri mesafeye bağlı olarak) faz farkları oluşuyor. Tüm bunlar mikrofonun yön hassasiyeti ve duyumu üzerinde önemli değişikliklere sebebiyet veriyor.

Rap pozisyonu
Rap seal pozisyonu

Rap pozisyonunda mikrofonun yön hassasiyetinde değişiklikler oluşuyor. Solistin mikrofonun başlığını eliyle sıkı sıkıya kapattığı rap seal pozisyonunda ise mikrofonun yön hassasiyeti kayboluyor. Super-cardioid mikrofon adeta bir omni-directional mikrofona dönüşüyor. Ek olarak, rap seal pozisyonunda 2.7 kHz civarında önemli bir artış görülüyor.

Shield Pozisyonu

Shield pozisyonunu konuşmacının ya da solistin mikrofonu eliyle kapatması olarak tanımlayabiliriz. Bu, genelde konuşmaların duyulmaması istendiği zaman ya da mikrofon feedback’e girmişse onu önlemek amacıyla oluşturulan bir pozisyondur.

Bu pozisyonda mikrofonun arka tarafından gelen ses dalgaları solistin elinden yansıyıp mikrofonun ön tarafına doğru yönelirler. Bu durumda cardioid mikrofon, arka taraftan gelen ses dalgalarına hassas bir hale gelir. Diğer bir deyişle, cardioid mikrofon, tam tersi olması beklenirken, arkadan gelen ses dalgalarını da “duymaya” başlar. Bu özellikle dalga boyları kısa olan üst-orta ve yüksek frekanslar için geçerlidir.

Diğer yandan, mikrofonun ön tarafından gelen ses dalgaları ise solistin eli tarafından engellenir. Bu da yine daha çok dalga boyları kısa olan üst-orta ve yüksek frekanslar için geçerlidir.

Shield pozisyonu

Bunların sonucu olarak mikrofonun yön hassasiyeti üst-orta ve yüksek frekanslarda tersine döner. Yukarıdaki ölçüm sonucunda da açıkça görüldüğü gibi, test için kullanılan super-cardioid mikrofonun yön hassasiyeti shield pozisyonunda 2 kHz ve yukarısı için tersine dönmüş.

Kafa Pozisyonu

Kafa pozisyonunda elde edilen sonuç shield pozisyonunda elde edilen sonuca oldukça yakın. Bu pozisyonda da belli bir noktanın üstünde kalan frekanslar için mikrofonun yön hassasiyeti tersine dönüyor. Aradaki fark, bu dönüşün olduğu nokta (frekans). Shield pozisyonunda bu nokta 2 kHz civarındayken kafa pozisyonunda ise çok daha aşağıda.

Kafa pozisyonu

Aradaki bu farkın sebebi el ve kafa arasındaki boyut farkından kaynaklanıyor. Test için kullanılan kafanın çapı 20 cm civarında. Standart bir insan eline göre daha geniş ve büyük. Bu sebepten dolayı daha uzun dalga boyuna sahip (diğer bir deyişle daha düşük frekanslı) ses dalgalarını engelleyebiliyor.

Sonuç

Martin Schneider’ın ölçüm sonuçlarına baktığımızda rap, rap seal, shield ve kafa pozisyonlarının cardioid ve super-cardioid mikrofonların yön hassasiyetleri ve duyumları üzerinde ciddi etkileri olduğunu görüyoruz. Açıkçası ben bir de standart el ve kafa pozisyonlarının birleşmiş sonucunu görmek isterdim. Solist, mikrofonu standart el pozisyonunda tutarken, mikrofona yakın bir şekilde şarkı söylediğinde neler oluyor? Schneider bunun da ölçümü yaptığını ama sonucu bu çalışmaya eklemediğini söyledi. O da sanırım ayrı bir çalışmanın konusu olacaktır.

Kaynaklar:

  • Martin Schneider, “On the Relevance of Transducer Measurements For Real-World Applications”, Proceedings of the 23rd International Congress on Acoustics, 9-13 September 2019, Aachen, Germany.
  • Martin Schneider, “Microphone Technique: Heads, Hands and Handling”, Audio Engineering Society Virtual Vienna Convention 2020, 2-5 June 2020, Vienna, Austria.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: StockSnap | Pixabay

© 2020 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.