Kompresör Teknikleri – 3. Bölüm: Sidechain Kompresör Kullanımı – Ufuk Önen ile Ses Kayıt ve Müzik Teknolojileri

Bu yazı dizisi üç bölümden oluşmaktadır. Şu anda okumakta olduğunuz üçüncü bölüm sidechain kompresör kullanımı üzerine. Diğer iki bölüme aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

Bu teknikleri DAW içinde nasıl uygulayacağınızı Pro Tools ve Studio One ekran görüntüleri ile açıkladım. Uygulamaları Logic Pro, Cubase gibi diğer DAW’larda da benzer şekillerde gerçekleştirebilirsiniz.

Sidechain Kompresör Kullanımı

Sidechain, kompresörün üzerinde bulunan bir kontrol devresidir. Bu devre, sidechain girişindeki sinyale göre kompresörün ne zaman hangi kapasitede çalışacağını kontrol eder.

Sidechain, ilk önceleri, ducking tekniği olarak adlandırılan, radyo istasyonlarında anons ve konuşmalar sırasında müziği otomatik olarak kısma işlemi için noise gate ünitelerinde kullanılmaya başlanmıştı. Müzik, DJ konuşurken bir gate aracılığı ile otomatik olarak kısılır, DJ’in konuşması bittiğinde de normal seviyesine geri dönerdi. Ducking radyolarda hala kullanılan bir teknik.

Tabii sidechain kullanımı sadece radyo programlarındaki anons/müzik dengesini ayarlamakla kısıtlı değil. Müzik prodüksiyonlarında da sıklıkla kullanılıyor.

Müzik prodüksiyonlarında sidechain kompresör tekniği genelde kick gibi vurmalı bir enstrümanın miks içinde kendine yer açabilmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılıyor. Sidechain için en klasik örneklerden biri kick ve bas. Kick, bas gitar veya basları çalan synthesizer tarafından maskeleniyorsa, sidechain yöntemi ile bası kısmadan kick’i öne çıkartmak mümkün olabiliyor. Bunu yapmak için bas kanalına bir kompresör insert ediliyor. Kick kanalındaki sinyalin bir kopyası send aracılığı ile bas kanalındaki kompresörün sidechain kapısına gönderiliyor. Bu sayede kick her vurduğunda kompresör bas gitarın sesini çok hızlı bir şekilde kısıyor, kick sinyali kesildiğinde ise kompresör devreden çıkıyor. Kompresör devreden çıkınca bas gitarın sesi yükseliyor ve normal seviyesine geri dönüyor. Bu sayede kick mikste kendine yer açmış oluyor.

Sidechain kullanımını sadece kick ve bas için düşünmek doğru olmaz. Örnek olarak gitarların çok yoğun olduğu bir parçada trampet veya vokale yer açmak için gitarları gruplayıp, gitar grubunu trampetin vurduğu veya vokalin olduğu yerlerde sidechain tekniği ile biraz aşağıya çekmek mümkün.

Şimdi bu tekniği DAW içinde nasıl uygulayacağımıza bir bakalım.

Pro Tools içinde ilk önce bas kanalına bir kompresör insert ediyoruz [a]. Daha sonra kick kanalındaki sinyali send yoluyla bir bus’a gönderiyoruz. Bu örneğimiz için ben Bus 3’ü seçtim [b]. Bas kanalındaki kompresör üzerinde key input olarak Bus 3’ü seçip sidechain devresini aktif hale getiriyoruz ve kompresörün ayarlarını yapıyoruz [c]. Sidechain tekniğini uygulamış olduk.

Pro Tools içinde sidechain kompresör kullanımı (ekran görüntüsünü büyütmek için üzerine tıklayınız)

Bu uygulamayı Studio One’da gerçekleştirmek için Pro Tools’ta yaptığımız gibi ilk önce bas kanalına bir kompresör insert ediyoruz [a]. Daha sonra kick kanalındaki sinyali send yoluyla doğrudan bas gitar kanalına insert ettiğimiz kompresörün sidechain kapısına gönderiyoruz [b]. Kompresör üzerinde sidechain devresini aktif hale getiriyoruz ve kompresörün ayarlarını yapıyoruz [c]. Sidechain tekniğini uygulamış olduk.