Yaptığımız miksi referans aldığımız bir parça ile karşılaştırmak hepimizin sıklıkla uyguladığı bir yöntem. Peki, bunu yaparken nelere dikkat etmeliyiz?

Bu yazımda miksinizi referans parça ile karşılaştırırken dikkat etmeniz gereken dört noktayı sizlerle paylaşmak istiyorum.

1- Vokal

Amatör ve profesyonel miksleri birbirlerinden ayıran en belirgin farklardan biri vokalin miksteki yeridir.

Amatör mikslerde vokal bazen “tam kararında”, bazen miksin içinde gömülmüş gitmiş, diğer zamanlarda da miksin içinden fırlamış gibi duyulur.

Profesyonel mikslerde ise böyle bir şey olmaz. Vokal hep olması gereken yerdedir. Parçanın içinde enstrümanların seviyeleri değişiyor olabilir, düzenlemeye bağlı olarak farklı enstrümanlar girip çıkabilir ya da bunun gibi birçok farklılıklar meydana gelebilir. Ne olursa olsun, profesyonel mikslerde vokal mutlaka yerini korur. Vokal her zaman parçanın içine oturur. Ne gömülüp gider, ne de miksten dışarı fırlar.

Miksinizi referans parça ile karşılaştırırken dikkat etmeniz gereken ilk nokta vokaldir.

Vokal miksi konusunda aşağıda listelediğim makalelerimden yardım alabilirsiniz:

2- Frekans Dengeleri

Karşılaştırma yaparken ikinci nokta, frekans dengeleridir. “Dengesi” değil de “dengeleri” diyorum çünkü karşılaştırma yapmak için miksi frekans olarak en az üç aralığa bölmemiz gerekiyor: Alt, orta ve üst.

Miks yaparken genellikle alt ve üst frekans aralıkları üzerinde durulduğunu görüyorum ama bence bu yanlış yaklaşım. Alt frekans ve üst frekans dengeleri, diğer bir deyişle bas ve tiz dengeleri, elbette çok önemli. Diğer yandan şunu da unutmamak gerekiyor: Bir parçanın ses olarak tanımını sağlayan aralık, orta frekans aralığıdır. Bu aralığın diğer bir önemi de vokalin ağırlıklı olarak bu alanda yer almasıdır. Uzun lafın kısası, baslar ve tizler ne kadar önemliyse “mid”ler de o kadar önemlidir.

Karşılaştırma yaparken alt, orta ve üst frekans aralıkları için ayrı ayrı olacak şekilde kendinize şu soruları sorabilirsiniz:

• Yaptığım miksteki alt / orta / üst frekans dengesi ile referans parçadaki alt /orta / üst frekans dengesi birbirlerine benziyor mu? Aralarında çok belirgin farklar var mı? Varsa, bu farkların sebepleri neler?
• Yaptığım miksteki alt / orta / üst frekans aralıklarında hangi enstrümanlar hakim? Referans parçasındaki alt / orta / üst frekans aralıklarında hangi enstrümanlar hakim? Arada farklılıklar var mı? Varsa bu farklılıklar miksi genel olarak nasıl etkiliyor?

Konu ile ilgili olarak aşağıda listelediğim makalelerimi okuyabilirsiniz:

ISOL8 adlı ücretsiz plug-in’i kullanarak istediğiniz bir frekans aralığını solo olarak dinleyebilirsiniz. ISOL8, sinyali LF (Low Frequency), LMF (Low Mid Frequency), MF (Mid Frequency), HMF (High Mid Frequency) ve HF (High Frequency) olarak beş frekans aralığına bölüyor. İndirme linki için buraya tıklayın.

3- Reverb Kullanımı

Miksinizi referans parça ile karşılaştırırken dikkat etmeniz gereken diğer bir nokta da reverb kullanımıdır.

Reverb kullanımı üç sebepten dolayı önemlidir. Birincisi, üzerinde çalıştığınız parçanın türünün (janrın) estetik beklentilerini karşılamak adına. İkincisi, mikste derinlik sağlamak açısından. Üçüncüsü de, bazı sesleri aynı mekanda toplamak amacıyla.

Müzik türlerinin oturmuş estetik değerleri oluyor. Parçanın prodüksiyonunu yaparken ister istemez bu değerleri dikkate almak gerekiyor. Bu değerler ve beklentiler yıllar içinde farklılıklar gösterebiliyor. Örnek olarak 80’li yıllarda pop ve rock parçalarında rahatlıkla duyulan kocaman reverb’ler kullanılırdı. Daha sonraları bu kocaman reverb’ler, yerini daha az duyulan, miksin içine iyice yedirilmiş daha küçük reverb’lere bıraktı.

Reverb, yukarıda da belirttiğim gibi, parçadaki derinlik hissiyatı açısından da çok önemli. Reverb sayesinde bir sesi veya enstrümanı mikste biraz daha öne veya geriye yerleştirmek mümkün. Buna ek olarak reverb ile bir sese kendine has bir alan açmak ya da hacim katmak da olası.

Miks sırasında bazen farklı seslerin aynı odanın içinde ve yan yanaymış gibi duyulması isteriz. Bunu elde etmek için de sıklıkla kullanılan yöntemlerden biri bu sesleri ‘send’ yoluyla aynı reverb ünitesine göndermek. Bu sayede farklı sesleri aynı akustik alan içinde toplamış oluyoruz.

Miksinizi referans parça ile karşılaştırırken şu soruları sorabilirsiniz:

• Miksteki reverb kullanımım referans parçada olduğu gibi estetik açıdan müzik türünün olarak beklentilerini karşılıyor mu?
• Miksteki reverb kullanımım referans parçadaki derinlik hissiyatına benzer veya yakın bir hissiyat yaratıyor mu?

4- Stereo Dağılım

Amatör ve profesyonel miksleri birbirlerinden ayıran diğer bir nokta ise stereo dağılımdır.

Mikse yeni başlayanların çoğu, sesleri stereo panorama içinde dağıtmanın EQ veya kompresör kullanmak kadar etkili bir yöntem olduğunu fark edemiyorlar. Profesyonel mikslerde o hayran olunan genişlik hissiyatı, büyük ölçüde, enstrümanların ve efektlerinin stereo panorama içindeki dağılımları ile elde ediliyor. Bu sebepten dolayı miksinizi referans parça ile karşılaştırırken mutlaka stereo dağılıma da dikkat etmelisiniz.

Referans miksini stereo olarak dinlerken aralarda mono dinlemeye geçin. Stereo – mono arasında gidip gelin. Arada ne gibi farklar oluyor. Monoya aldığınıda genişlik ne kadar etkileniyor?

Sonra kendi miksinizi stereo olarak dinlerken aralarda mono dinlemeye geçin. Referans parçasında yaptığınız gibi stereo – mono arasında gidip gelin. Monoya aldığınızda genişlik ne kadar etkileniyor? Referans parçasındaki etkiye yakın bir etki oluyor mu?

Eğer monoya aldığınızda genişlik ve stereo dağılım açısından duyulabilen bir fark olmuyorsa bu, sizin stereo dağılımı başarılı bir şekilde yapamadığınızı gösterir. Bu durumda miks en azından bu açıdan tekrar masaya yatırmak isabetli bir karar olacaktır.

Önemli bir nokta: Burada bahsettiğim genişliğin daralması ile faz kaybı / faz çakışması aynı şeyler değil! Mono dinleme ve faz çalışması ile ilgili olarak aşağıda listelediğim makalelerimi okuyabilirsiniz:

Sonuç

Vokalin miksteki yeri, frekans dengeleri, reverb kullanımı ve stereo dağılım amatör ve profesyonel miksleri birbirlerinden ayıran en belirgin noktalardır. Miksinizi referans aldığınız bir parça ile bu konuların üzerinde durarak karşılaştırır ve gerekli gördüğünüz yerlerde miksiniz üzerinde değişiklikler yaparsanız, elde edeceğiniz sonuç çok daha başarılı olacaktır.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

© 2024 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.