“Müzik Endüstrisine Bakış” adlı yazı dizimin sekizinci bölümünde IFPI (International Federation of the Phonographic Industry) tarafından 2020 Mayıs ayı içinde yayınlanan IFPI Global Music Report 2020: The Industry in 2019 başlıklı global müzik raporundaki 2019 yılı verilerini inceleyip, geçmiş yılların verileri ile karşılaştıracağım.


Yazı dizisinin önceki bölümlerini okumak için tıklayınız: 1. Bölüm | 2. Bölüm | 3. Bölüm | 4. Bölüm | 5. Bölüm | 6. Bölüm | 7. Bölüm |


IFPI Global Music Report 2020: The Industry in 2019

Öncelikle, burada altını önemle çizmek istediğim bir nokta var. IFPI’nin her sene yayınladığı bu rapor tüm dünyadan gelen bilgiler doğrultusunda hazırlanıyor. Bu sebepten dolayı adı “Global Müzik Raporu” olarak geçiyor. IFPI (International Federation of the Phonographic Industry), adından da anlaşılabileceği gibi, uluslararası bir birlik. Diğer yandan RIAA (Recording Industry Association of America) ve BPI (British Phonographic Industry) gibi birlikler ise ülke bazlı olarak faaliyet gösteriyorlar.

Global Gelirler

2020 raporundaki verilere göz atmadan önce çok kısa bir özet geçmek istiyorum. Kayıtlı müzikten elde edilen gelirler 1999 yılında düşüşe geçmişti. Onbeş yıl süren bu düşüşün sonunda, 2014 yılında, endüstri adeta dibe vurmuştu. 1999 yılında 25.2 milyar dolar olan global gelirler toplamı, 2014 yılında 14.2 milyar dolara kadar gerilemişti.

2015 yılında küçük bir kıpırdanma olmuş, sonrasında artış devam etmiş ve 2018 yılında global gelirler toplamları 18.7 milyar dolara kadar çıkmıştı.

IFPI, 2020 raporunda, 2019 global gelirler toplamının 20.2 milyar dolar olduğunu açıkladı.

Gelirler 1999 yılına göre hala daha düşük olsa da 2015 yılından bu yana artışın sürüyor olması bence iyi bir gösterge.

Aşağıdaki grafikte IFPI’nin 2020 raporundan aldığım 2001-2019 yılları arasındaki global gelirleri gösteren grafiği bulabilirsiniz (üzerine tıklayarak büyütebilirsiniz).

Global gelirler ile ilgili olarak dikkatimi çeken bir şey oldu. Bir yıla ait global gelirler toplamı, farklı yılların raporlarında farklı değerler olarak karşımıza çıkabiliyor. Örnek olarak, 2017 yılı gelirleri 2018 raporunda 17.3 milyar dolar, 2019 raporunda 17.4 milyar dolar, 2020 raporunda ise 17 milyar dolar olarak görünüyor. Bunun sebebi, anladığım kadarıyla, IFPI’nin yeni raporları hazırlarken bir yandan da geçmiş yılların verileri üzerinde küçük düzeltmeler yapıyor olması.

Gelirlerin Dağılımı

Global gelirleri oluşturan kalemler beş kategoride toplanıyor: ‘Physical’, ‘downloads’, ‘streaming’, ‘performance rights’ ve ‘synchronization’:

  • ‘Physical’, plak ve CD satışlarından elde edilen gelirleri;
  • ‘Downloads’, iTunes Store ve Amazon gibi yasal online mağazalardan yapılan indirmeler sonucu elde edilen gelirleri;
  • ‘Streaming’, müziklerin Spotify ve Apple Music gibi müzik platformlarında dinlemesi sonucunda elde edilen gelirleri;
  • ‘Performance rights’, müziklerin radyo, televizyon ve benzeri kanallarda yayınlanması (umuma iletim) veya bar, otel gibi halka açık yerlerde çalınması yoluyla elde edilen gelirleri;
  • ‘Synchronization’ ise müziklerin reklam, televizyon programı, film ve benzeri ticari işlerde kullanılması yoluyla elde edilen gelirleri kapsıyor.

Şimdi IFPI’nin (2019 yılının verilerini kapsayan) 2020 Global Müzik Raporu’nda açıkladığı gelirlerin dağılımına bakalım:

  • Physical (CD ve plak) %22
  • Downloads (yasal indirmeler) %7
  • Streaming %56
  • Performance rights (umuma iletim + halka açık mekanlarda çalınma) %13
  • Synchronization (film, TV, reklam senkronizasyon) %2

Geçtiğimiz yılın raporunun yorumlarken daha 10 yıl önce hemen hemen yok sayılabilecek olan streaming gelirlerinin artık dünyadaki kayıtlı müzik gelirlerinin neredeyse yarısını oluşturduğunu yazmıştım. Bu sene “neredeyse” dememe gerek kalmadı çünkü streaming gelirleri %56’lık pay ile kayıtlı müzik gelirlerinin tamamının yarısını geçmiş durumda.

Geçmiş Yıllarla Karşılaştırma

2014-2019 yılları arasındaki gelir dağılım yüzdelerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz (tıklayarak büyütebilirsiniz).

Yazı dizimin önceki bölümlerinde de bahsettiğim gibi 2014 önemli bir yıldı çünkü ilk defa o sene dijital gelirlerin (download + streaming) toplamı ile fiziksel gelirlerin (CD + plak) toplamı eşitlenmişti. Daha sonra fiziksel ve download gelirleri büyük bir hızla düşüşe geçmiş, streaming gelirleri ise (özellikle 2015 ve sonrasında) yüksek bir ivme ile çıkışa başlamıştı.

Son iki yılın, yani 2018 ve 2019’un verilerine baktığımızda fiziksel gelirlerin düşmekte olduğunu görüyoruz. Ancak bu, daha önceki yıllarda olduğu kadar sert bir düşüş olmamış. Her ne kadar pazar payı sürekli azalsa da, CD ve plak gibi fiziksel formatlar hala gelir getirmeye devam ediyor. Bunda dünyanın en büyük müzik pazarlarından bir olan Japonya’nın etkisi büyük. Japon müzikseverler özellikle CD’den vazgeçmek istemiyorlar.

Yasal indirmelerin global gelirler toplamı içinde payı %7’ye gerilemiş. Bu, zaten tahmin ettiğimiz bir şeydi. Dijital ses dosyaları ile müzik satışı yapmak, diğer bir deyişle müziklerin indirilmesi yoluyla yasal bir şekilde para kazanmak, 2003 yılında Apple iTunes Store ile başlamıştı. Bu iş modeli o dönem için bence oldukça başarılı bir modeldi ama oldukça kısa sürdü. Her ne kadar Apple ve Amazon gibi şirketler dijital dosya satışı yapmaya devam etse de downloads modeli artık yavaş yavaş ömrünü tamamlıyor.

Streaming gelirleri çok hızlı bir şekilde tırmanışa devam ediyor! Streaming 2019 verilerinde %56’lık bir payı elinde tutuyor. Diğer bir deyişle, artık global tüm gelirlerin yarıdan fazlası streaming platformlarından geliyor. 10 sene önce bu hayal gibi bir şeydi! 2014 yılında dibe vuran müzik endüstrisinin tekrar su yüzüne çıkmasını sağlayan şeyin streaming olduğunu söylesek sanırım abartmış olmayız.

Streaming gelirlerinin geldiği noktaya dikkat çekmek için bir örnek vereyim: The Music Network‘te yayınlanan bir yazıya göre sadece Universal Music’in 2020’nin ilk çeyreğinde streaming üzerinden elde ettiği gelir günlük 17.3 milyon dolar!

Tablonun son iki sırasında yer alan performance rights ve synchronization gelir dağılımlarına baktığımızda bunların yıllar içinde hemen hemen hiç değişmediğini görüyoruz.

Streaming Gelirleri İçindeki Dağılım

Toplam gelirler içinde %56’lık paya sahip olan streaming gelirlerini iki farklı gruba ayırmak mümkün: Birincisi, Spotify ve Apple Music gibi platformlara abone olanların aylık olarak ödediği ücretler; ikincisi de üye olmadan (diğer bir deyişle bedava) müzik dinleyenlere dinletilen reklamlardan elde edilen gelirler.

Global toplam gelirler içinde birinci grup %42, ikinci grup da %14’lük dilimi oluşturuyor (toplamda %56).

En Büyük Pazarlar

2019 yılı gelirlerinin ülkelere göre dağılımı aşağıdaki gibi. Parantez içindeki sayılar ülkelerin sırasıyla 2017 ve 2018 yıllarındaki liste konumlarını gösteriyor.

  1. Amerika Birleşik Devletleri (1/1)
  2. Japonya (2/2)
  3. İngiltere (4/3)
  4. Almanya (3/4)
  5. Fransa (5/5)
  6. Güney Kore (6/6)
  7. Çin (10/7)
  8. Kanada (7/9)
  9. Avustralya (8/8)
  10. Brezilya (9/10)

Kanada ve Avustralya’nın yer değiştirmesi dışında liste bir önceki yıl ile tamamen aynı. Önümüzdeki yıllarda Güney Kore’nin Almanya ve Fransa’nın yerlerini zorlayacağını düşünüyorum. Aynı şey Çin için de geçerli olabilir.

Global Verilere Göre En Başarılı Sanatçılar

IFPI Global Recording Artists listesine göre 2019’un en başarılı sanatçısı Taylor Swift. Listenin geri kalanını aşağıda bulabilirsiniz.

Bu liste hazırlanırken sanatçıların tüm dünyada, tüm formatlarda (streaming, download ve fiziksel) elde ettiği single ve albüm gelirleri dikkate alınıyor.

2019 listesinde eskilerden de iki isim görüyoruz: Queen ve The Beatles. Queen’in bu listede olmasında muhtemelen Bohemian Rhapsody filminin etkisi var. The Beatles da her zaman The Beatles!

Geçtiğimiz yıllardaki IFPI raporlarına göre en başarılı sanatçılar aşağıdaki gibiydi:

  • 2018 – Drake
  • 2017 – Ed Sheeran
  • 2016 – Drake
  • 2015 – Adele
  • 2014 – Taylor Swift
  • 2013 – One Direction

2020

2019 yılında kayıtlı müzik endüstrisinde global olarak durum bu şekildeydi. Bakalım önümüzdeki yıl dönüp baktığımızda 2020 için neler söyleyeceğiz?

Bu yıl COVID sebebi ile tüm dünya çok garip bir dönemden geçiyor. Bunun endüstriye bir şekilde yansıması olacaktır.

Canlı müzik endüstrisine büyük hasar veren COVID’in kayıtlı müzik endüstrisi üzerindeki etkisi pozitif olabilir. Bekleyip göreceğiz.

Dokuzuncu bölüm için tıklayınız

Kaynak: IFPI 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 Global Music Report.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Lena Kudryavtseva | Unsplash

© 2020 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.