Birinci bölüm için tıklayınız – İkinci bölüm için tıklayınız

Üçüncü bölüm için tıklayınız – Dördüncü bölüm için tıklayınız

Beşinci bölüm için tıklayınız – Altıncı bölüm için tıklayınız

“Müzik Endüstrisine Bakış” adlı yazı dizimin yedinci bölümünde IFPI (International Federation of the Phonographic Industry) 2019 Global Müzik Raporu’ndaki 2018 yılı verilerini inceleyip, geçmiş yılların verileri ile karşılaştıracağım.

Global Gelirler

Yazı dizimin önceki bölümlerinde de belirttiğim gibi kayıtlı müzikten elden edilen gelirler 1999 yılından bu yana tüm dünyada düşüşteydi. 1999 yılında toplam 25.2 milyar dolar olan global gelir, 2014 yılında 14.2 milyar dolara kadar düşmüştü. Uzun bir süre sonra ilk defa 2015 yılında bir artış olmuştu. Bu artış devam etti ve son olarak global gelirler 2018 yılında 19.1 milyar dolara çıktı. Gelirler 1999 yılına göre hala daha düşük olsa da en azından artışta olması bence iyi bir gösterge.

Aşağıdaki grafikte IFPI’nin 2019 raporundan aldığım 2001-2018 yılları arasında global gelirleri gösteren grafiği bulabilirsiniz (üzerine tıklayarak büyütebilirsiniz):

Yazı dizimin önceki bölümlerinde global gelirleri oluşturan kalemleri dört kategoride toplamıştım: ‘Physical’, ‘digital’, ‘performance right’ ve ‘synchronization’:

  • ‘Physical’, plak ve CD satışlarından elde edilen gelirleri;
  • ‘digital’, download ve streaming gelirlerini;
  • ‘performance rights’, müziklerin radyo, televizyon ve benzeri kanallarda yayınlanması (umuma iletim) veya bar, otel gibi halka açık yerlerde çalınması yoluyla elde edilen gelirleri;
  • ‘synchronization’ ise müziklerin reklam, televizyon programı, film ve benzeri ticari işlerde kullanılması yoluyla elde edilen gelirleri kapsıyordu.

Streaming gelirleri son yıllarda büyük bir yükselişe geçti ve global gelirler içinde büyük bir yüzdeye sahip oldu. Bu sebepten dolayı bundan böyle global gelirleri beş kategoride toplama kararı aldım:

  • Physical
  • Downloads (yasal indirmeler)
  • Streaming
  • Performance rights
  • Synchronization

Bu kategorizasyonun günümüzdeki durum için daha uygun olduğunu düşünüyorum.

Gelirlerin Dağılımı

IFPI’nin (2018 yılının verilerini kapsayan) 2019 Global Müzik Raporu’nda gelirlerin dağılımı şu şekilde:

  • Physical (CD ve plak) %25
  • Downloads %12
  • Streaming %47
  • Performance rights (umuma iletim + halka açık mekanlarda çalınma) %14
  • Synchronization (film, TV, reklam senkronizasyon) %2

Burada dikkati en çok çeken tartışmasız streaming’in global gelirler içindeki yüzdesi. Daha 10 yıl önce neredeyse yok sayılabilecek olan streaming gelirleri artık dünyadaki tüm kayıtlı müzik gelirlerinin neredeyse yarısını oluşturuyor.

Şimdi bir de 2018 yılının verilerini geçmiş yıllar ile karşılaştıralım.

Geçmiş Yıllarla Karşılaştırma

Yazı dizimin önceki bölümlerinde de bahsetmiştim, 2014 önemli bir yıldır çünkü ilk defa o sene dijital gelirlerin (download + streaming) toplamı ile fiziksel gelirlerin (CD + plak) toplamı eşitlenmişti. 2014-2018 yılları arasındaki gelir dağılım yüzdelerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz (tıklayarak büyütebilirsiniz):

Tabloya baktığımızda fiziksel formatlardan elde edilen gelirlerin giderek artan bir hızla düştüğünü görüyoruz. Bu zaten beklenilen bir durumdu, şaşırtıcı olduğunu düşünmüyorum. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bu yüzdelerin global dağılımı temsil ediyor olması. Aslında yüzdeler ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Örnek olarak İskandinav ülkeleri daha çok streaming platformlarını tercih ederken Japonya’da müzikseverler hala CD almaya devam ediyor. Bu yüzdenin içinde plak da var. Son yıllarda her ne kadar tekrar çok popüler bir format haline gelmiş gibi görünse de aslında plak satışları global gelirler içinde %5’i bile tutmuyor.

Fiziksel format gelirleri ile birlikte indirme gelirleri de sürekli bir düşüş içinde. Buradaki en büyük etken, streaming platformlarını popüler hale gelmesi. Dijital ses dosyaları ile müzik satışı yapmak ve bundan para kazanmak 2003 yılında Apple iTunes Store ile başlamıştı. O dönem için bence oldukça başarılı bir iş modeliydi. Artık yavaş yavaş ömrünü tamamlıyor. Yakın zamanda Apple’ın iTunes Store üzerinden satışları durduracağı, sadece Apple Music üzerinden devam edeceği şeklinde birtakım söylentiler dolaşıyor. Bakalım, göreceğiz…

Streaming gelirleri çok hızlı bir şekilde tırmanışta. Hem fiziksel format satışlarından hem de indirme gelirlerinden eksilenler streaming gelirlerinin artı hanesine işleniyor.  2014 yılında global gelirler içinde sadece %14’lük bir paya sahip olan streaming, şu anda %47’lik bir payı elinde tutuyor. Diğer bir deyişle, global tüm gelirlerin neredeyse yarısı streaming platformlarından geliyor. Bu gerçekten oldukça büyük bir değişim.

Performance right ve synchronization gelirlerinin toplamı tüm gelirlerin %16’sını oluşturuyor. Bu yüzdeler son beş yılda hiç değişmemiş.

Streaming Servisleri ve Ücretli Kullanıcılar

“Streaming Dünyasından Haberler” başlıklı yazımda da bahsetmiştim, gelirler büyüdükçe streaming servisleri arasındaki savaş da kızışıyor. Universal Music Group, 2019 yılı içinde streaming servislerinden (Spotify, Apple Music, YouTube vb.) günlük olarak 9.3 milyon dolar gelir elde ediyor! Aslında savaş şu anda (audio streaming firmaları bazında) daha çok Spotify ve Apple Music arasında. Yakın zamanda Amazon’un da güçlü bir cephe açması bekleniyor.

Global olarak Spotify şu anda lider konumunda. Spotify’ın ücretli kulanıcı sayısı 96 milyon, Apple Music’in ücretli kullanıcı sayısı ise 56 milyon civarında. Spotify, ücretsiz kulanıcılarla birlikte aylık toplam aktif kullanıcı sayısının 217 milyon olduğunu açıklamıştı ancak bunun nasıl hesaplandığını yayınladığı raporda açık olarak belirtilmemişti.

Diğer yandan yakın zaman önce Amerika’daki Apple Music ücretli kullanıcılarının sayısı, Spotify’ın ücretli kullanıcılarının sayısını geçti. Reuters ve The Wall Street Journal’a göre şu anda Amerika’da Apple Music’in 28 milyon, Spotify’ın ise 26 milyon ücretli kullanıcısı bulunuyor!

En Büyük Pazarlar

2018 yılı gelirleri ülkelere bölündüğü zaman aşağıdaki gibi bir tablo ile karşılaşıyoruz.

  1. Amerika Birleşik Devletleri (1)
  2. Japonya (2)
  3. İngiltere (4)
  4. Almanya (3)
  5. Fransa (5)
  6. Güney Kore (6)
  7. Çin (10)
  8. Avustralya (8)
  9. Kanada (7)
  10. Brezilya (9)

Parantez içindeki sayılar, ülkelerin 2017 yılındaki sıralamalarını gösteriyor. Listeye baktığımızda sıralamada büyük değişiklikler görmüyoruz. Listedeki ülkeler de aynı.

Değerlendirme

İnsanlar genelde tercihlerini kolay olandan yana kullanıyorlar. CD veya plak alıp (yasal veya korsan), cihaza takıp dinlemektense; şarkıları bilgisayara indirip (yasal veya korsan), bunun için bilgisayarın diskinde yer ayırıp, gerekirse telefona yükleyip müzik dinlemektense insanlar kolay olanı, yani streaming platformlarını seçtiler. Streaming servislerinde milyonlarca şarkı her an elinizin altında. Ücretli kullanıcı sayılarının artışına baktığımızda insanların bu kolaylık için para ödemeye razı olduklarını görüyoruz.

Bunun müzik endüstrisine aslında büyük bir katkısı oldu. Korsan bitti diyemeceğim, muhtemelen hiçbir zaman bitmeyecek), ancak en azından azaldı. Sebebi ise Spotify ve Apple Music gibi audio streaming servislerindeki parçaların lisanslı olması ve buradan gelen gelirlerin kayıtlı olması. YouTube’da hala bazı problemler var ancak onlar da zaman içinde çözüm bulacaktır diye düşünüyorum.

Bu açılardan baktığımızda streaming servislerinin 1999 yılından itibaren sürekli düşüşte olan müzik endüstrisini tekrar ayağa kaldırdığını söylesek sanırım abartılı bir ifade olmaz.

Sekizinci bölüm için tıklayınız

Kaynak: IFPI 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 Global Music Report.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: rawpixel.com | Pexels

© 2019 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.