“Müzik Endüstrisine Bakış” adlı yazı dizimin dokuzuncu bölümünde IFPI (International Federation of the Phonographic Industry) tarafından 2021 Nisan ayı içinde yayınlanan IFPI Global Music Report 2021 başlıklı global müzik raporundaki 2020 yılı verilerini inceleyip, geçmiş yılların verileri ile karşılaştıracağım.


Yazı dizisinin önceki bölümlerini okumak için tıklayınız: 1. Bölüm | 2. Bölüm | 3. Bölüm | 4. Bölüm | 5. Bölüm | 6. Bölüm | 7. Bölüm | 8. Bölüm


IFPI Global Music Report 2021

Bu yazı dizisinin önceki bölümlerinde belirtmiştim ama bir defa daha yazayım: IFPI’nin her sene yayınladığı bu rapor tüm dünyadan gelen bilgiler doğrultusunda hazırlanıyor. Bu sebepten dolayı adı “Global Müzik Raporu” olarak geçiyor. IFPI (International Federation of the Phonographic Industry), adından da anlaşılabileceği gibi, uluslararası bir birlik. Diğer yandan RIAA (Recording Industry Association of America) ve BPI (British Phonographic Industry) gibi birlikler ise ülke bazlı olarak faaliyet gösteriyorlar.

Global Gelirler

2021 raporundaki verilere göz atmadan önce çok kısa bir özet geçmek istiyorum. Kayıtlı müzikten elde edilen gelirler 1999 yılında düşüşe geçmişti. Onbeş yıl süren bu düşüşün sonunda, 2014 yılında, endüstri adeta dibe vurmuştu. 1999 yılında 25.2 milyar dolar olan global gelirler toplamı, 2014 yılında 14.2 milyar dolara kadar gerilemişti.

2014 iki sebepten ötürü önemli bir yıldı. Birincisi, tarihte ilk defa dijital ve fiziksel gelirler eşit olmuştu. Burada dijital, yasal indirme ve streaming gelirlerini; fiziksel ise plak ve CD satışlarından elde edilen gelirleri kapsıyor. İkincisi de dibe giden kayıtlı müzik endüstrisi ilk defa fren yapıp düşmeyi durdurmayı başarabilmişti.

2015 yılında küçük bir kıpırdanma olmuş, sonrasında artış devam etmiş ve 2018 yılında global gelirler toplamları 18.7 milyar dolara kadar çıkmıştı.

IFPI, 2020 raporunda, 2019 global kayıtlı müzik gelirler toplamının 20.2 milyar dolar olduğunu açıklamıştı.

IFPI, Nisan 2021’de yayınladığı raporda 2020 global kayıtlı müzik gelirlerinin 21.6 milyar dolar olduğunu açıkladı. 

Bu sayı 2020 yılı gelirlerinde 2019’a göre %7 civarında bir artış olduğunu gösteriyor. Gelirler 1999 yılına göre hala daha düşük olsa da 2015 yılından bu yana artışın sürüyor olması bence iyi bir gösterge.

Aşağıda IFPI’nin 2021 raporundan aldığım 2001-2020 yılları arasındaki global gelirleri gösteren grafiği bulabilirsiniz (üzerine tıklayarak büyütebilirsiniz). 

Global gelirler ile ilgili olarak dikkatimi çeken bir şey oldu. Bir yıla ait global gelirler toplamı, farklı yılların raporlarında farklı değerler olarak karşımıza çıkabiliyor. Örnek olarak, 2017 yılı gelirleri 2018 raporunda 17.3 milyar dolar, 2019 raporunda 17.4 milyar dolar, 2020 ve 2021 raporlarında ise 17 milyar dolar olarak görünüyor. Bunun sebebi, anladığım kadarıyla, IFPI’nin yeni raporları hazırlarken bir yandan da geçmiş yılların verileri üzerinde küçük düzeltmeler yapıyor olması.

Gelirlerin Dağılımı

Global gelirleri oluşturan kalemler beş kategoride toplanıyor: ‘Physical’, ‘downloads’, ‘streaming’, ‘performance rights’ ve ‘synchronization’:

  • ‘Physical’, plak ve CD satışlarından elde edilen gelirleri;
  • ‘Downloads’, iTunes Store ve Amazon gibi yasal online mağazalardan yapılan indirmeler sonucu elde edilen gelirleri;
  • ‘Streaming’, müziklerin Spotify ve Apple Music gibi müzik platformlarında dinlemesi sonucunda elde edilen gelirleri;
  • ‘Performance rights’, müziklerin radyo, televizyon ve benzeri kanallarda yayınlanması (umuma iletim) veya bar, otel gibi halka açık yerlerde çalınması yoluyla elde edilen gelirleri;
  • ‘Synchronization’ ise müziklerin reklam, televizyon programı, film ve benzeri ticari işlerde kullanılması yoluyla elde edilen gelirleri kapsıyor.

Şimdi IFPI’nin (2020 yılının verilerini kapsayan) 2021 Global Müzik Raporu’nda açıkladığı gelirlerin dağılımına bakalım:

  • Physical (CD ve plak) %19.5
  • Downloads (yasal indirmeler) %6
  • Streaming %62
  • Performance rights (umuma iletim + halka açık mekanlarda çalınma) %10.5
  • Synchronization (film, TV, reklam senkronizasyon) %2

10 yıl önce hemen hemen yok sayılabilecek olan streaming gelirlerinin artık dünyadaki kayıtlı müzik gelirlerinin %62’sini oluşturuyor. Bu, çok kısa bir sürede müthiş bir artış!

Geçmiş Yıllarla Karşılaştırma

2014-2020 yılları arasındaki gelir dağılım yüzdelerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz (tıklayarak büyütebilirsiniz).

Daha önce de belirttiğim gibi 2014 önemli bir yıldı çünkü ilk defa o sene dijital gelirlerin (download + streaming) toplamı ile fiziksel gelirlerin (CD + plak) toplamı eşitlenmişti. Daha sonra fiziksel ve download gelirleri büyük bir hızla düşüşe geçmiş, streaming gelirleri ise (özellikle 2015 ve sonrasında) yüksek bir ivme ile çıkışa başlamıştı.

Son üç yılın, yani 2018, 2019 ve 2020’nin verilerine baktığımızda fiziksel gelirlerin düşmekte olduğunu görüyoruz. Ancak bu, daha önceki yıllarda olduğu kadar sert bir düşüş olmamış. Her ne kadar pazar payı sürekli azalsa da, CD ve plak gibi fiziksel formatlar hala gelir getirmeye devam ediyor. Bunda dünyanın en büyük müzik pazarlarından bir olan Japonya’nın etkisi büyük. Japon müzikseverler özellikle CD’den vazgeçmek istemiyorlar.

Yasal indirmelerin global gelirler toplamı içinde payı %6’ya gerilemiş. Açıkçası ben daha sert bir düşüş bekliyordum. Dijital ses dosyaları ile müzik satışı yapmak, diğer bir deyişle müziklerin indirilmesi yoluyla yasal bir şekilde para kazanmak, 2003 yılında Apple iTunes Store ile başlamıştı. Bu iş modeli o dönem için bence oldukça başarılı bir modeldi ama oldukça kısa sürdü. Her ne kadar Apple ve Amazon gibi şirketler dijital dosya satışı yapmaya devam etse de downloads modeli artık yavaş yavaş ömrünü tamamlıyor.

Streaming gelirleri hızlı bir şekilde tırmanışa devam ediyor! Streaming, 2020 verilerinde %62’lik bir payı elinde tutuyor. 10 sene önce bu hayal gibi bir şeydi! 2014 yılında dibe vuran müzik endüstrisinin tekrar su yüzüne çıkmasını sağlayan şeyin streaming olduğunu söylesek abartmış olmayız. 

Streaming gelirlerinin geldiği noktaya dikkat çekmek için bir örnek vereyim: 22 Nisan 2021’de Billboard dergisinde yayınlanan bir yazıya göre, sadece Universal Music’in 2021’nin ilk çeyreğinde streaming üzerinden elde ettiği gelir 2.2 milyar dolar. Bu da günlük yaklaşık 24 milyon dolar civarında bir miktara denk geliyor!

Yıllardan beri hemen hemen aynı yüzdeye sahip olan performance rights gelirlerinin 2020 yılı içinde düşmüş olduğunu görüyoruz. Bunun sebebi büyük ihtimalle COVID sebebi ile bazı mekanların kapalı kalmış olması.

Tablonun son sırasında yer alan synchronization gelirleri her yıl olduğu gibi bu sene de tüm gelirlerin %2’sini oluşturuyor.

Streaming Gelirleri İçindeki Dağılım

Toplam gelirler içinde %62’lik paya sahip olan streaming gelirlerini iki farklı gruba ayırmak mümkün: Birincisi, Spotify ve Apple Music gibi platformlara abone olanların aylık olarak ödediği ücretler; ikincisi de üye olmadan (diğer bir deyişle bedava) müzik dinleyenlere dinletilen reklamlardan elde edilen gelirler.

Global toplam gelirler içinde birinci grup %46, ikinci grup da %16’lık dilimi oluşturuyor (toplamda %62).

En Büyük Pazarlar

2020 yılı gelirlerinin ülkelere göre dağılımı aşağıdaki gibi. Parantez içindeki sayılar ülkelerin sırasıyla 2017, 2018 ve 2019 yıllarındaki liste konumlarını gösteriyor.  

  1. Amerika Birleşik Devletleri (1/1/1)
  2. Japonya (2/2/2)
  3. İngiltere (4/3/3)
  4. Almanya (3/4/4)
  5. Fransa (5/5/5)
  6. Güney Kore (6/6/6)
  7. Çin (10/7/7)
  8. Kanada (7/9/8)
  9. Avustralya (8/8/9)
  10. Hollanda (-/-/-)

Listenin ilk beş sırası yıllardan beri değişmiyor. Bu yıl Güney Kore’nin ilk beş içinde yer alacağını tahmin ediyordum ama tahminim tutmadı! 10. sırada Hollanda var, bu sene ilk defa bu listede yer aldı. Bundan önce 2017, 2018 ve 2019 yıllarında 10. sırada Brezilya vardı.

Global Verilere Göre En Başarılı Sanatçılar

IFPI Global Recording Artists listesine göre 2020’nin en başarılı sanatçısı BTS. Güney Kore hükümetinin ‘soft power’ için ayırdığı bütçe ve çabalar işe yaramış. Listenin geri kalanını aşağıda bulabilirsiniz.

Bu liste hazırlanırken sanatçıların tüm dünyada, tüm formatlarda (streaming, download ve fiziksel) elde ettiği single ve albüm gelirleri dikkate alınıyor.

Geçtiğimiz yıllardaki IFPI raporlarına göre en başarılı sanatçılar aşağıdaki gibiydi:

  • 2019 – Taylor Swift
  • 2018 – Drake
  • 2017 – Ed Sheeran
  • 2016 – Drake
  • 2015 – Adele
  • 2014 – Taylor Swift
  • 2013 – One Direction

2021

2020 yılında kayıtlı müzik endüstrisinde global olarak durum bu şekildeydi. Bakalım önümüzdeki yıl dönüp baktığımızda 2021 için neler söyleyeceğiz? 

Onuncu bölüm için tıklayınız

Kaynak: IFPI 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 Global Music Report.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Lena Kudryavtseva | Unsplash

© 2021 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.