“Müzik Endüstrisine Bakış” adlı yazı dizimin onuncu bölümünde IFPI (International Federation of the Phonographic Industry) tarafından 2022 Nisan ayı içinde yayınlanan IFPI Global Music Report 2022: State of the Industry başlıklı global müzik raporundaki 2021 yılı verilerini inceleyip, geçmiş yılların verileri ile karşılaştıracağım.


Yazı dizisinin önceki bölümlerini okumak için tıklayınız: 1. Bölüm | 2. Bölüm | 3. Bölüm | 4. Bölüm | 5. Bölüm | 6. Bölüm | 7. Bölüm | 8. Bölüm | 9. Bölüm


IFPI Global Music Report 2022

IFPI’nin her sene yayınladığı bu rapor tüm dünyadan gelen bilgiler doğrultusunda hazırlanıyor. Bu sebepten dolayı adı “Global Müzik Raporu” olarak geçiyor. IFPI (International Federation of the Phonographic Industry), adından da anlaşılabileceği gibi, uluslararası bir birlik. Diğer yandan RIAA (Recording Industry Association of America) ve BPI (British Phonographic Industry) gibi birlikler ise ülke bazlı olarak faaliyet gösteriyorlar.

Global Gelirler

2022 raporundaki 2021 yılına ait verilere göz atmadan önce çok kısa bir özet geçmek istiyorum. Kayıtlı müzikten elde edilen gelirler 1999 yılında düşüşe geçmişti. Onbeş yıl süren bu düşüşün sonunda, 2014 yılında, endüstri adeta dibe vurmuştu. 1999 yılında 25.2 milyar dolar olan global gelirler toplamı, 2014 yılında 14.2 milyar dolara kadar gerilemişti.

2014 iki sebepten ötürü önemli bir yıldı. Birincisi, tarihte ilk defa dijital ve fiziksel gelirler eşit olmuştu. Burada dijital, yasal indirme ve streaming gelirlerini; fiziksel ise plak ve CD satışlarından elde edilen gelirleri kapsıyor. İkincisi de dibe giden kayıtlı müzik endüstrisi ilk defa fren yapıp düşmeyi durdurmayı başarabilmişti.

2015 yılında küçük bir kıpırdanma olmuş, sonrasında artış devam etmiş ve 2018 yılında global gelirler toplamları 18.7 milyar dolara kadar çıkmıştı.

IFPI, 2020 raporunda, 2019 global kayıtlı müzik gelirler toplamının 20.2 milyar dolar, Nisan 2021’de yayınladığı raporda ise 2020 gelirlerin küçük bir artış ile 21.6 milyar dolar olduğunu açıklamıştı.

IFPI, Nisan 2022’de yayınladığı raporda 2021 yılına ait global kayıtlı müzik gelirlerinin 25.9 milyar dolar olduğunu açıkladı. 

Bu sayı 2021 yılı gelirlerinde bir önceki seneye göre neredeyse %20’lik bir artış olduğunu gösteriyor!

Aşağıda IFPI’nin 2022 raporundan aldığım 1999-2021 yılları arasındaki global gelirleri gösteren grafiği bulabilirsiniz (üzerine tıklayarak büyütebilirsiniz). 

Burada bir not düşmek istiyorum. Bir yıla ait global gelirler toplamı, farklı yılların raporlarında farklı değerler olarak karşımıza çıkabiliyor. Örnek olarak, 2017 yılı gelirleri 2018 raporunda 17.3 milyar dolar, 2019 raporunda 17.4 milyar dolar, 2020 ve 2021 raporlarında ise 17 milyar dolar olarak görünüyor. Bunun sebebi, IFPI’nin yeni raporları hazırlarken bir yandan da geçmiş yılların verileri üzerinde küçük düzeltmeler yapıyor olması.

Gelirlerin Dağılımı

Global gelirleri oluşturan kalemler beş kategoride toplanıyor: ‘Physical’, ‘downloads’, ‘streaming’, ‘performance rights’ ve ‘synchronization’:

  • ‘Physical’, plak ve CD satışlarından elde edilen gelirleri;
  • ‘Downloads’, iTunes Store ve Amazon gibi yasal online mağazalardan yapılan indirmeler sonucu elde edilen gelirleri;
  • ‘Streaming’, müziklerin Spotify ve Apple Music gibi müzik platformlarında dinlemesi sonucunda elde edilen gelirleri;
  • ‘Performance rights’, müziklerin radyo, televizyon ve benzeri kanallarda yayınlanması (umuma iletim) veya bar, otel gibi halka açık yerlerde çalınması yoluyla elde edilen gelirleri;
  • ‘Synchronization’ ise müziklerin reklam, televizyon programı, film ve benzeri ticari işlerde kullanılması yoluyla elde edilen gelirleri kapsıyor.

Şimdi IFPI’nin (2021 yılının verilerini kapsayan) 2022 Global Müzik Raporu’nda açıkladığı gelirlerin dağılımına bakalım:

  • Physical (CD ve plak) %19.2
  • Downloads (yasal indirmeler) %4.3
  • Streaming %65.0
  • Performance rights (umuma iletim + halka açık mekanlarda çalınma) %9.4
  • Synchronization (film, TV, reklam senkronizasyon) %2.1

10 yıl önce hemen hemen yok sayılabilecek olan streaming gelirlerinin artık dünyadaki kayıtlı müzik gelirlerinin %65’ini oluşturuyor. Bu, çok kısa bir sürede müthiş bir artış!

Geçmiş Yıllarla Karşılaştırma

2014-2021 yılları arasındaki gelir dağılım yüzdelerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz (tıklayarak büyütebilirsiniz).

Daha önce de belirttiğim gibi 2014 önemli bir yıldı çünkü ilk defa o sene dijital gelirlerin (download + streaming) toplamı ile fiziksel gelirlerin (CD + plak) toplamı eşitlenmişti. Daha sonra fiziksel ve download gelirleri büyük bir hızla düşüşe geçmiş, streaming gelirleri ise (özellikle 2015 ve sonrasında) yüksek bir ivme ile çıkışa başlamıştı.

Bu yıl ilginç bir şekilde fiziksel gelirler bir önceki yıla göre küçük bir artış gösteriyor. Yüzde olarak her ne kadar düşmüş gibi görünse de, global gelirler toplamının %20 arttığını hesaba kattığımızda, 2021 içinde fiziksel gelirlerin bir önceki yıla göre %16 civarında arttığını görüyoruz.

Yasal indirmeler 2021 içinde bir önceki yıla göre düşüşte olan tek kategori. Dijital ses dosyaları ile müzik satışı yapmak, diğer bir deyişle müziklerin indirilmesi yoluyla yasal bir şekilde para kazanmak, 2003 yılında Apple iTunes Store ile başlamıştı. Bu iş modeli o dönem için bence oldukça başarılı bir modeldi ama oldukça kısa sürdü ve artık ömrünü tamamladı.

Streaming gelirleri yüzde olarak bir önceki sene ile hemen hemen aynı olsa da (global gelirler toplamının %20 arttığını göz önüne aldığımızda) miktar olarak arttığını görüyoruz.

Yıllardan beri hemen hemen aynı yüzdeye sahip olan performance rights gelirlerinin 2020 ve 2021 içinde önceki yıllara göre biraz daha düşük seyrettiğini görüyoruz. Bunun sebebi büyük ihtimalle COVID sebebi ile bazı mekanların kapalı kalmış olması.

Tablonun son sırasında yer alan synchronization gelirleri her yıl olduğu gibi bu sene de tüm gelirlerin yaklaşık %2’sini oluşturuyor.

Streaming Gelirleri İçindeki Dağılım

Toplam gelirler içinde %65’lik paya sahip olan streaming gelirlerini iki farklı gruba ayırmak mümkün: Birincisi, Spotify ve Apple Music gibi platformlara abone olanların aylık olarak ödediği ücretler; ikincisi de üye olmadan (diğer bir deyişle bedava) müzik dinleyenlere dinletilen reklamlardan elde edilen gelirler.

Global toplam gelirler içinde birinci grup %47.3, ikinci grup da %17.7’lik dilimi oluşturuyor (toplamda %65).

En Büyük Pazarlar

2021 yılı gelirlerinin ülkelere göre dağılımı aşağıdaki gibi. Parantez içindeki sayılar ülkelerin sırasıyla 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarındaki liste konumlarını gösteriyor.  

  1. Amerika Birleşik Devletleri (1/1/1/1)
  2. Japonya (2/2/2/2)
  3. İngiltere (4/3/3/3)
  4. Almanya (3/4/4/4)
  5. Fransa (5/5/5/5)
  6. Çin (10/7/7/7)
  7. Güney Kore (6/6/6/6)
  8. Kanada (7/9/8/8)
  9. Avustralya (8/8/9/9)
  10. İtalya (-/-/-/-)

Listenin ilk beş sırası yıllardan beri değişmiyor. Bu yıl Çin veya Güney Kore’nin ilk beş içinde yer alacağını tahmin ediyordum ama tahminim tutmadı. Geçen sene de tutmamıştı! 10. sırada İtalya var, bu sene ilk defa bu listede yer aldı. Bundan önce 10. sırada 2017, 2018 ve 2019 yıllarında Brezilya, 2020 yılında ise Hollanda vardı.

Global Verilere Göre En Başarılı Sanatçılar

IFPI Global Recording Artists listesine göre 2021’nin en başarılı sanatçısı BTS. Güney Kore hükümetinin ‘soft power’ için ayırdığı bütçe ve çabalar 2019 içinde işe yaramıştı, 2020 içinde de yaramaya devam etmiş. Listenin geri kalanını aşağıda bulabilirsiniz.

Bu liste hazırlanırken sanatçıların tüm dünyada, tüm formatlarda (streaming, download ve fiziksel) elde ettiği single ve albüm gelirleri dikkate alınıyor.

Geçtiğimiz yıllardaki IFPI raporlarına göre en başarılı sanatçılar aşağıdaki gibiydi:

  • 2020 – BTS
  • 2019 – Taylor Swift
  • 2018 – Drake
  • 2017 – Ed Sheeran
  • 2016 – Drake
  • 2015 – Adele
  • 2014 – Taylor Swift
  • 2013 – One Direction

2022

2021 yılında kayıtlı müzik endüstrisinde global olarak durum bu şekildeydi. Bakalım önümüzdeki yıl dönüp baktığımızda 2022 için neler söyleyeceğiz? 

Kaynak: IFPI 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 Global Music Report.

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook, Instagram ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: theglassdesk | Pixabay

© 2022 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.