Bu yazımda sizinle ‘mix bus’ veya diğer adıyla ‘master bus’ yani stereo çıkış üzerinde plug-in ve hardware sinyal işlemci kullanımı ile ilgili görüşlerimi paylaşmak ve birkaç tavsiyede bulunmak istiyorum.

Yazıya şu soru ile başlamak hiç fena bir fikir olmaz sanırım: “Stereo çıkışta plug-in veya hardware işlemci kullanılır mı?”

Bu soru üzerine çok tartışmalar yapıldı, yapılmaya da devam ediyor. Tahmin edebileceğiniz gibi bu sorunun tek bir cevabı yok. Farklı görüşler var.

Benim gördüğüm, duyduğum ve okuduğum kadarıyla ortada şöyle bir tablo var: Miks mühendisleri, stereo çıkış üzerinde plug-in veya işlemci kullanmaya (kendileri kullanmasalar bile) genel olarak sıcak bakıyorlar. Diğer yandan mastering mühendislerinin bir çoğu stereo çıkış üzerinde plug-in ve işlemci kullanmaya karşı çıkıyorlar.

Aslında mastering mühendislerini anlayabiliyorum çünkü master bus üzerindeki işlemci yanlış kullanıldığında hem miksi olduğundan daha kötü veya sorunlu bir hale getiriyor, hem de (eğer parça mastering’e gidecekse) mastering mühendisinin çalışma alanını daraltıyor ve elini kolunu bağlıyor.

Diğer yandan, master bus üzerindeki işlemcinin yerinde ve doğru bir şekilde kullanıldığı zaman ortaya çok güzel sonuçlar çıktığını düşünüyorum.

Bu sebepten dolayı ben stereo çıkış üzerinde plug-in veya hardware sinyal işlemci kullanılmasına karşı değilim.

Şimdi gelelim tavsiyelere…

 

Sadece Kompresör ve Limiter Değil

Stereo çıkış üzerinde sinyal işlemci deyince akla gelenler kompresör ve limiter oluyor. Belki bir de EQ. Ancak stereo çıkış için kullanılabilecek plug-in veya cihazları sadece dinamik işlemciler ve EQ ile sınırlamak hata olur. Biraz daha geniş düşünmekte fayda var.

Ben şöyle bir liste yaptım:

  • Dinamik alan işlemcileri
  • Ton ve frekans işlemcileri
  • ‘Saturation’ işlemcileri
  • Stereo alan işlemcileri
  • Harmonik ve psikoakustik işlemcileri

Bunların hepsini ya da bunlardan en az birisini kullanalım gibi bir tavsiyede bulunmuyorum. Sadece kullanılabilecek sinyal işlemci grupları olarak aklımızda bulunsun istedim. Bazen gerek olmaz, stereo çıkışta hiçbir şey kullanmayız. Bazen de yukarıdakilerden bir veya birkaç tanesini kullanırız. Her prodüksiyon, her sound, her parça farklı.

Bu yukarıdaki sinyal işlemci grupları ile ilgili bir blog yazısı yazmayı düşünüyorum. Yeni blog yazıları yayımlandıkça size haber verebilmem için mesaj listeme üye olabilirsiniz.

WaveArts – Tube Saturator (ücretsiz indirme linki için görsele tıklayınız)

 

Kendinizden Emin Değilseniz Yapmayın!

Herhangi bir kanala uyguladığınız bir sinyal işlemci ile ilgili ters giden bir şey varsa (parametrelerin doğru ayarlanmaması, yerli yersiz kulanım gibi), ortaya çıkan problem sadece o kanalı etkiler. Tabii sineğin ufak olsa da mide bulandırdığını biliyoruz ancak yine de sorunlu bir kanal miks içinde bir ihtimal “araya kaynayabilir”. Böyle bir durum olsun istemeyiz ama olabiliyor.

Diğer yandan stereo çıkış üzerinde uyguladığınız sinyal işlemci yüzünden bir sorun olursa onun “araya kaynaması” çok zor. Bu sebepten dolayı master bus üzerinde işlem yapmak aslında çok riskli bir şeydir.

Stereo çıkış üzerinde kullanmak istediğiniz sinyal işlemciye hakim değilseniz, kendinizden emin olamıyorsanız bu durumda o işlemciyi kullanmamak, risk almamak en iyisi.

 

Küçük Dokunuşlar

Eğer master bus üzerinde bir işlemci kullanıyorsanız, işlemci üzerindeki parametreleri sinyale çok küçük dokunuşlarla müdahale edecek şekilde ayarlayın. Etkisi büyük olabilecek ayarlardan kaçının.

Eğer işlemcinin sinyal üzerindeki etkisinin fazla olup olmadığından emin olamıyorsanız, ayarları iki ‘tık’ geri çekin. Eğer işlemcinin sinyal üzerindeki etkisinin kararında olduğunu düşünüyorsanız, ayarları bir ‘tık’ geri çekin. Bu yaklaşım bende hep işe yaramıştır ama tabii arada biraz zaman bırakıp, parçayı sonradan taze kulakla tekrar dinleyip, son kararı öyle vermekte fayda var.

 

Son Dakikaya Kadar Beklemeyin

Master bus üzerinde sinyal işlemci kullanacaksanız, işlemciyi insert etmek için son dakikaya kadar beklemeyin. Hatta işlemciyi miks sürecinde mümkün olan en erken noktada devreye alın.

Bunun arkasında yatan mantık şu: Stereo çıkıştaki sinyal işlemci bitmiş mikse şekil vermek için değil, miksi şekillendirmek ve karakter katmak için kullanılır. Diğer bir deyişle, stereo çıkıştaki sinyal işlemci miksin bir parçasıdır; miksteki sorunları örtmek veya hataları telafi etmek için sonradan eklenmiş bir plug-in veya cihaz değildir.

Bu sebepten dolayı stereo çıkışta kullanacağınız sinyal işlemciyi miksin erken safhalarında devreye almak dikkat edilmesi gereken bir noktadır.

 

Diğer Görüşler…

Miks Üzerine: Müzik Prodüksiyonlarında Miks Teknikleri ve Çeşitli Yaklaşımlar adlı kitabımdaki röportajlarda okuyabileceğiniz gibi, bazı miks mühendisleri mikslerinin ana çıkışında sinyal işlemciler kullanıyorlar ve bunu miksin bir parçası olarak ele alıyorlar. Kitap hakkında bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz.

 

Teknik terimler için müzik teknolojisi, müzik prodüksiyonu ve ses kayıt terimleri sözlüğüne göz atabilirsiniz.

Benzer paylaşımlar için beni Facebook ve Twitter‘da takip edebilir, haberler için mesaj listeme üye olabilirsiniz. Teşekkürler.

Başlık fotoğrafı: Photo by Oleg Pliasunov | Unsplash

© 2018 Ufuk Önen. Her hakkı saklıdır. İzinsiz kullanılamaz.